Küçük Asya'daki Hellenistik krallıkların roma eyaletlerine dönüşümü

Abstract

Anadolu coğrafyası İ.Ö 5 yüzyılda Achaemenid Krallığı'nın hâkimiyeti altındaydı. İ.Ö 3. yüzyılda Makedon Kralı Büyük İskender, Anadolu coğrafyasının büyük çoğunluğunda hâkimiyet kurmayı başardı. Büyük İskender'in İ.Ö 323 yılında ölmesinden sonra ortaya çıkan siyasi sorunu, İskender'in generalleri krallığın topraklarını kendi aralarında paylaşarak çözüme kavuşturdular. Bu paylaşım neticesinde Anadolu coğrafyasında yeni krallıklar kurularak Hellenistik dönem başlamış oldu. Sonrasında batıdan ilerleyen Roma, Anadolu coğrafyasına yerleşmeye başladı. Roma Cumhuriyeti, Hellenistik Anadolu'da, Pergamon, Bithynia, Pontus, Galatya, Kapadokya, Paphlagonia ve Kommagene Krallıklarını zaman içerisinde hem vasiyet hem de işgal yoluyla ele geçirmeyi başardı. Romalılar ele geçirdikleri krallıkları eyaletlere bölerek Hellenistik Anadolu coğrafyasında yönetimsel bir dönüşüm gerçekleştirdi. Bu dönüşüm İ.Ö 129 yılında Pergamon Krallığı'nın miras kalmasıyla birlikte Asia Eyaleti'nin kuruluşu ile başladı. İ.Ö 74 yılında Bithynia Krallığı'nın vasiyet yoluyla intikalinden sonra kurulan eyalet ile devam etti. Yaklaşık kırk yıl süren Roma – Pontus savaşının neticesi ile krallığın toprakları Roma kontrolüne geçti ve Bithynia Eyaleti sınırlarına dâhil edildi. İ.Ö 25 yılında Galatya Kralı Amyntas'ın ölümü sonucunda, krallık imparatorluk döneminde kurulan ilk eyalet olmuştur. İ.Ö 6 yılında ise Paphlagonia Krallığı da Galatya Eyaletine dâhil edilmiştir. İ.S 17 yılında İmparator Tiberius, Kapadokya Kralı Archelaus'un ölümünden sonra krallığın başına geçecek bir veliahtın olmamasını bahane ederek Kapadokya topraklarının ilhak ederek eyalete dönüştürmüştür. İ.S 72 yılında Roma – Parth çatışmasının bir sonucu olarak Kommagene Kralı IV. Antiochus Parth'lar ile işbirliği ile suçlanıp toprakları İmparator Vespasianus tarafından ilhak edildi. Roma'nın Akdeniz'deki güvenliğini sağlamak için Kilikya Eyaleti kurulmuştur. Roma'nın Küçük Asya'daki Hellenistik Krallıkların yerine kurduğu eyaletler üzerinden gerçekleştirilen siyasi teşkilatlanma valiler aracılığı ile sürdürülmüştür. Bu çalışma, Roma'nın Hellenistik Krallıkları eyaletlere dönüştürülme sürecini ve eyalet valileri aracılığı ile Küçük Asya coğrafyasının idare edilmesini açıklamayı amaçlamaktadır.

Anatolian geography in the 5th century BC. It was under the rule of the Achaemenid Kingdom 3. during the century BC, the Macedonian king Alexander the great succeeded in establishing dominance in the vast majority of the Anatolian geography. Alexander I The Great After his death in 323 BC, Alexander's generals settled the political problem by sharing the kingdom's lands among themselves. As a result of this sharing, new kingdoms were established in Anatolia and the Hellenistic period began. Later, Rome, advancing from the West, began to settle in the Anatolian geography. The Roman Republic was able to take over the kingdoms of Pergamon, Bithynia, Pontus, Galatia, Cappadocia, Paphlagonia and Commagene in Hellenistic Anatolia through both Testament and occupation over time. The Romans divided the kingdoms they had captured into provinces and carried out a managerial transformation in the Hellenistic Anatolian geography. This transformation began with the founding of the province of Asia with the inheritance of the Kingdom of Pergamon in 129 BC. After the reign of the Kingdom of Bithynia through a will in 74 BC, it continued with the established province. With the conclusion of the nearly forty – year Roman-Pontus war, the territory of the Kingdom came under Roman control and was incorporated into the borders of the province of Bithynia. As a result of the death of the Galatian King Amyntas in 25 BC, the kingdom became the first state established during the imperial period. In 6 BC years, the Kingdom of Paphlagonia was incorporated into the province of Galatia. In AD 17, Emperor Tiberius annexed the territory of Cappadocia and transformed it into a province on the pretext that there was no heir to the kingdom after the death of Archelaus, King of Cappadocia. As a result of the Roman – Parth conflict in AD 72, King of Commagene IV. Antiochus was charged with collaborating with the parths and his lands were annexed by Emperor vespasianus. The province of Cilicia was established to ensure the security of Rome in the Mediterranean. The political organization carried out through the provinces established by Rome in place of the Hellenisitk Kingdoms in Asia Minor was continued through the governors. This work aims to explain the process of transforming the Hellenistic Kingdoms of Rome into provinces and the administration of the geography of Asia Minor through provincial governors.