Okul yöneticilerinin kayırmacı davranışları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişki (Adıyaman ili örneği)`

Abstract

Bu araştırmada, okul yöneticilerinin kayırmacı davranışlarıyla öğretmen motivasyonu arasındaki ilişkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen araştırmanın evrenini 2019-2020 Eğitim-Öğretim yılında Adıyaman ili merkezinde bulunan kamu anaokulu, ilkokulu, ortaokulu ve liselerinde görev yapan öğretmenler, örneklemini ise tabakalı örnekleme yöntemiyle ayrı birer tabaka olarak belirlenen anaokulu, ilkokulu, ortaokul ve liselerde görevli ve seçkisiz örnekleme yöntemiyle seçilen 375 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanması amacıyla `Okul Müdürlerinin Kayırmacı Davranışlarını Belirleme Ölçeği` ve `Motivasyon Ölçeği` ile araştırmacı tarafından oluşturulan `Kişisel Bilgi Formu` kullanılmıştır. Verilerin analizinde standart sapma ve aritmetik ortalama değerleri belirlenmiş, değişkenlere ilişkin alınan puanların demografik özellikler yönünden farklılaşma durumunu tespit etmek için Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) testi ve t-Testi, anlamlı olduğu tespit edilen F değerinde fark olan grupları belirlemek için Scheffe ve LSD testleri kullanılmıştır. Araştırmada okul yöneticilerinin kayırmacı davranışları ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişkiyi belirlemek için korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerin, okul yöneticilerinin kayırmacı davranışlarını düşük düzeyde algıladıkları; kayırmacı davranışların alt boyutları olan `akrabalar için`, `eş-dost için`, `siyasi ve politik yandaş için` ve `karşı cins için` boyutlarına ilişkin görüşlerin düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin, okul yöneticilerinin kayırmacı davranışlarına ilişkin görüşlerinin kıdem, öğretim kademesi değişkenleri bakımından anlamlı bir şekilde farklılaştığı ancak cinsiyet, istihdam şekli ve öğrenim durumu değişkeni bakımından öğretmen görüşlerinde anlamlı bir farklılığın olmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Öğretmenlerin, öğretmen motivasyonuna ilişkin görüşlerinin ise yüksek düzeyde olduğu bulunmuştur. Öğretmenlerin, öğretmen motivasyonuna ilişkin görüşlerinin cinsiyet, istihdam şekli, kıdem, öğretim kademesi değişkenleri bakımından anlamlı şekilde farklılaştığı ancak öğrenim durumu değişkeni bakımından anlamlı bir farklılık göstermediği görülmüştür. Araştırmanın bir diğer sonucu olarak kayırmacı davranışların `eş-dost için` boyutu ile öğretmen motivasyonunun `içe yansıtılmış düzenleme` boyutu arasında pozitif ve düşük düzeyde bir ilişki bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonunda öğretmenlerin kayırmacılığa ilişkin görüşlerinin ilkokulda çalışan öğretmenlerde yüksek düzeyde olmasının sebeplerini belirlemeye yönelik çalışmalar yapılabileceği şeklinde öneriler getirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Okul Yöneticisi, Öğretmen, Kayırmacı Davranış, Öğretmen Motivasyonu

This research aims to examine the relationship between school principals' favouristic behaviors and teacher motivation. Having a relational survey model, the research population composed of teachers working at public kindergartens, primary schools, secondary schools and high schools located within the city center of Adıyaman during the 2019-2020 academic years, and the sample consisted of 375 teachers who work at kindergartens, primary schools, secondary schools and high schools, determined as separate layers by stratified sampling method, and who were selected by random sampling method. This research deployed `The Scale of Determination of the School Principal's Favorability`, the `Motivation Scale` and the `Personal Information Form` developed by the researcher as data collection tools. Standard deviation and arithmetic mean values were used during data analysis; moreover, One-Way Analysis of Variance (ANOVA) test and t-test were used to determine the differentiation of the scores of the variables in terms of demographic information, and Scheffe and LSD tests to identify the groups with a significant difference regarding the F value. Correlation analysis was preferred to determine the relationship between school principals' favouristic behaviors and teacher motivation. The research results indicated that teachers had a low level of perception towards school principals' favouristic behaviors; besides, their views regarding the sub-dimensions of favouristic behaviors `for relatives`, `for acquaintances`, `for political and political supporters` and `for the opposite sex` were found to be at a low level. A statistically significant difference was noted across teachers' views on the school principals' favouristic behaviors in terms of their seniority, and education level, yet no significant difference was identified across teachers' views in terms of their gender, employment type and educational status. Teachers' views on teacher motivation were found to be at a high level. Teachers' views about teacher motivation were concluded to significantly vary across their gender, employment type, seniority, and education level, but no significant difference was determined in terms of their education level. The results also suggested a positive and low level relationship between the `for acquaintances` sub-dimension of favouristic behaviors and the `reflected regulation` sub-dimension of teacher motivation. Based upon the research results, various recommendations were provided. Studies may be conducted to reveal the reasons for the high level of teachers' views on favoritism among primary school teachers.Key Words: School Principal, Teacher, Favouristic Behavior, Teacher Motivation