Para politikası ödemeler bilançosu ilişkisi: Türkiye örneği

Abstract

Ödemeler bilançosu sorunu döviz kuru, sanayileşme, büyüme, istihdam, gelir dağılımı ve enflasyon gibi problemler yaratması nedeniyle ekonomi politikaları açısından özellikle gelişmekte olan ülkeler için önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Ödemeler bilançosu açık veren ve bu açıkların finansmanı için sürekli kaynak arayan ülkeler ekonomisi güçsüz ve başarısız olarak nitelendirilmektedir. Uluslararası sermaye hareketliliğinin ve dış ticaretin artması, ödemeler dengesi ile para politikaları arasında sıkı bir ilişki bulunduğunu göstermektedir. Türkiye'de ödemeler dengesi sorununun uzun yıllardan beri var olmasından dolayı bu çalışmada para politikası ödemeler bilançosu ilişkisi seçilmesinin nedenini oluşturmuştur.Çalışmada, Türkiye'de para politikası ile ödemeler bilançosu arasındaki ilişki zaman serisi analizi ile incelenmiştir. 1990-2020 dönemine ait yıllık verilerin kullanıldığı çalışmada değişkenlerin durağanlığı ADF birim kök testi ile sınanmıştır. Serilerin birinci farkları alınarak durağan hale getirildikten sonra aralarında uzun dönemli ilişkiyi saptamak için Johensen Eş Bütünleşme testi ve Vektör Hata Düzeltme Modeli uygulanmıştır. Elde edilen bulgular; bankların özel sektöre sağladığı krediler ile cari işlemler dengesi arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermektedir. Kredilerde meydana gelen 1 birimlik bir artış, cari açığı 0.18 birim azaltmaktadır. Ayrıca mal ve hizmet ihracatı ile cari işlemler dengesi arasında da pozitif bir ilişki bulunmuştur. Mal ve hizmet ihracatında meydana gelen 1 birimlik artış, cari açığı 0.55 birim azalttığı sonucuna ulaşılırken, değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Cari işlemler dengesinde meydana gelen şokların ise her bir yılda %71 düzeyinde azalış göstererek dengeye yöneldiği tespit edilmiştir.

The balance of payments problem is among the important problems especially for developing countries in terms of economic policies, as it creates problems such as exchange rate, industrialization, growth, employment, income distribution and inflation. Countries with deficits in the balance of payments and constantly seeking resources to finance these deficits are characterized as weak and unsuccessful. The increase in international capital mobility and foreign trade shows that there is a close relationship between the balance of payments and monetary policies. Due to the existence of the balance of payments problem in Turkey for many years, the reason for choosing the monetary policy balance of payments relation in this study is the reason why.This study, the relationship between monetary policy and balance of payments in Turkey is examined by time series analysis. In the study, annual data for the period 1990-2020 were used, the stationarity of the variables was tested with ADF test. After the series were made stationary by taking the first differences, the Johensen Co-Integration test and Vector Error Correction Model were applied to determine the long-term relationship between them. A positive relationship was found between the loans provided by banks to the private sector and the current account balance. A 1-unit increase in loans reduces the current account deficit by 0.18 units. A positive relationship was also found between exports of goods and services and the current account balance. İt was concluded that a 1-unit increase in exports of goods and services reduced the current account deficit by 0.55 units, and it was observed that there was a long-term relationship between the variables. It has been determined that the shocks occurring in the current account balance, on the other hand, decrease by 71% in each year and tend to balance.