Sağlık harcaması ve gelir dağılımının sağlık statüsü üzerine etkisi: Seçilmiş OECD ülkeleri üzerine ekonometrik bir çalışma

Abstract

Toplum sağlığı geçmişten günümüze önem arz eden konuların başında gelmektedir. Bunun nedeni, toplumun refah ve gelişmişlik düzeyinin toplum sağlığı ile yakın ilişki içerisinde olmasından kaynaklanmaktadır. Dünyada gelir seviyesi yüksek olan ülkeler, gelir seviyesi düşük olan ülkelere göre sağlık için daha fazla kaynak ayırmaktadır. Fakat sağlık için ayrılan kaynak miktarının yanında kaynağın etkinliği ve verimliliği de önem arz etmektedir. Çünkü sağlık harcamalarının etkinliği ve verimliliği sağlık statüsü göstergeleri ile izlenebilmektedir. Aynı şekilde gelir dağılımının da adil bir şekilde gerçekleşmesi sağlık statüsü göstergeleri üzerinde önemli unsur olarak görülmektedir. Bu bağlamda uluslararası düzeyde sağlık harcamalarının ve gelir dağılımının sağlık statüsü göstergelerini nasıl etkileyebileceğini bulmak araştırmanın temel konusunu oluşturmaktadır.Bu tez çalışmasında seçilmiş 26 OECD ülkesinde sağlık harcamaları ve gelir dağılımının sağlık statüsü üzerindeki etkisi panel veri analizi ile incelenmiştir. Doğuştan beklenen yaşam süresi, bebek ölüm hızı ve beş yaş altı ölüm hızı modelinde 2000-2019 dönemi, anne ölüm oranı modelinde 2000-2017 dönemi ele alınmıştır. Elde edilen bulgulara göre, sağlık harcamalarındaki artışların doğuştan beklenen yaşam süresini artırdığı, bebek- beş yaş altı ölüm hızı ve anne ölüm oranını azalttığı yönünde sonuçlara ulaşılmıştır. Gini katsayındaki artışın ise bebek- beş yaş altı ölüm hızını artırdığı yönünde bulgular elde edilmiştir. Ancak gini katsayındaki artışın doğuştan beklenen yaşam süresi ve anne ölüm oranı üzerindeki etkisi ise anlamsız olarak tespit edilmiştir. Bu doğrultuda sağlık göstergelerinin iyileşmesinde, sağlık harcamalarının artması, etkin -verimli alanlarda kullanılması ve gelir dağılımında adaletin sağlanmasının gerektiği düşünülmelidir. Anahtar Kelimeler: Sağlık Statüsü, Sağlık Harcamaları, Gelir Dağılımı

Public health is one of the most important issues from the past to the present. The reason for this is that the welfare and development level of the society is closely related to public health. High-income countries in the world allocate more resources for health than low-income countries However, besides the amount of resources allocated for health, the effectiveness and efficiency of the resource are also important because the effectiveness and efficiency of health expenditures can be monitored with health status indicators. Likewise, the fair distribution of income is seen as an important factor on health status indicators. In this context, finding out how health expenditures and income distribution at the international level can affect health status indicators is the main subject of the research.In this dissertation, the effect of health expenditures and income distribution on health status in 26 selected OECD countries was examined by the panel data analysis. The period of 2000-2019 for the life expectancy at birth, infant mortality rate and under-five mortality rate model, and the period of 2000-2017 for the maternal mortality rate model are discussed. According to the findings, it was concluded that increases in health expenditures increase life expectancy at birth, decrease infant-under-five mortality rate and maternal mortality rate. However, the effect of the increase in the Gini coefficient on life expectancy at birth and maternal mortality rate was found to be insignificant. In this direction, it should be considered that health expenditures should be increased and justice should be ensured in income distribution.Keywords: Health Status, Health Expenditures, Income Distribution