Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.)'nde sedir kozalak kelebeği (gravitarmata osmana obraztsov, 1952) zararının terpen profilleri ile olan ilişkisinin belirlenmesi

Abstract

Türkiye, dünya genelinde orman varlığını artırabilen ülkelerden biri olmaözelliğine sahiptir. Fakat yangın, iklim değişimi, otlatma, kaçakçılık gibi nedenlerorman alanlarında tahribatlara sebep olmakta ve orman varlığını tehdit etmektedir.Böcek ve hastalık etmenleri de bitkilere zarar vermekte, büyüme ve gelişmesiniengellemekte ve zaman zaman epidemi nedeniyle bitkilerin ölümüne nedenolmaktadır. Lepidoptera türleri, özellikle iğne yapraklı ağaçlarda zarar yapanlar,üzerinde durulması gereken önemli zararlara neden olmaktadır. Lepidoptera türlerisayısı fazla olmamasına rağmen Türkiye ormanlarının en önemli zararlılarıarasındadır. Sedir kozalak kelebeği olarak bilinen Gravitarmata osmana (Obraztsov,1952), gelişiminin ilk yıllarında Toros sediri (Cedrus libani A. Rich.) kozalaklarınıntohum ve pullarını yiyerek bitkiye zarar verir. Bu beslenme şekli kozalakta açıklıklarşeklinde deformasyonların oluşmasına neden olur. Böcek istilasının kozalaküzerindeki diğer belirtileri ise renk değişikliği, öğüntü ve sızıntıdır. Koniferler değişençevre koşullarına karşı savunma stratejileri geliştirmekte ve çeşitli kimyasallarüreterek kendilerini korumaya çalışmaktadırlar. Bu savunma mekanizmasında yer alanbaşlıca kimyasallar terpen türevli bileşiklerdir. Bu çalışmanın amacı, Gravitarmataosmana konakçı tercihinde sedir kozalak içeriklerinin etkisinin araştırılmasıdır. Buamaç doğrultusunda böcek istilasının gözlendiği Denizli/Acıpayam ve böcekistilasının gözlenmediği Antalya/Elmalı lokalitelerinde yer alan sedir ormanlarındankozalak örneklemesi rastgele olarak yapılmıştır. Kozalak örneklerinin terpenprofillerini belirlemek için GC-MS analizleri yapılmıştır. Bu çalışma sonucunda ikigrubun (Acıpayam ve Elmalı) α-pinene bileşikleri arasında istatistiksel olarak anlamlıbir fark (p<0.05) bulunmuştur.ANAHTAR KELİMELER: Cedrus libani, Gravitarmata osmana, Kozalak, Terpen,GC-MS, Lepidoptera, Denizli, Türkiye

Turkey has the status of being one of the countries with the potential to expand thepresence of forests in the world. Unfortunately, factors such as fire, climate change,grazing and smuggling devastate forest ecosystems and threatens the existence offorests. Insect and disease factors also harm plants, preventing growth anddevelopment and, in certain cases, causing plant mortality owing to epidemics.Lepidoptera species, particularly those that damage coniferous trees, cause significanteconomic losses that should be emphasized. Although the presence of Lepidopteraspecies is minor in Turkey, it is the most important forest pest in the country.Gravitarmata osmana (Obraztsov, 1952), known as the cedar cone pest, damages theplant by eating the seeds and scales of Taurus cedar (Cedrus libani A. Rich.) cones inthe early stages of its development. This feeding method causes deformations in theform of galleries on the cone axis. Other signs of insect infestation on cones arediscoloration, interior deformation and leakage. Conifers evolve defensivemechanisms in response to changing environmental conditions and attempt to protectthemselves by producing a variety of chemicals. The main chemicals involved in thisdefense mechanism are mostly terpene-derived compounds. The main objective of thisstudy is to explore the effect of Cedar cone contents on the host preference ofG.osmana. For this purpose, cones were randomly sampled from cedar forests locatedin Denizli/Acıpayam, where insect infestation was observed, and Antalya/Elmalı,where the infestation was not observed. The terpene profiles of cone samples werecharacterized using GC-MS analyses. As the result of this study, a significantdifference was found statistically (p<0.05) within the α-pinene compounds of twogroups (Acıpayam, Elmalı).KEYWORDS: Cedrus libani, Gravitarmata osmana, Cone, Terpene, GC-MS,Lepidoptera, Denizli, Turkey