Türkiye'de kentsel politikalar bağlamında sanayi sitelerinin üretimi ve dönüşümü

Abstract

Küçük sanayi siteleri sanayileşme ve kentleşme politikalarıyla ilişkili olan mekânsal yapılardır. Bu yapılar, bir yandan `ekonomik büyüme`, `sanayileşme`, `kentsel gelişme` ve `kentsel dönüşüm`, diğer yandan ise `çevrenin korunması, kent ve insan sağlığı, gürültü ve görüntü kirliliği` gibi başlıklar çerçevesinde değerlendirilmektedir. Sanayi siteleri, kentlerin planlı gelişmesine katkı sağlamaları nedeniyle yeniden üretilmeleri ve şehir içinde kalan sanayi sitelerinin kent dışına çıkarılmaları gibi iki ana konu başlığında merkezi hükümet ve kent yöneticilerinin programlarında yer almaktadır. Tezde, 1950'li yıllar itibariyle Türkiye'nin her ilinde ve ilçesinde var olan sanayi sitelerinin üretimi ve dönüşümü kamu politikasının politika geliştirme adımlarını gösteren süreç modeli yaklaşımı üzerinden analiz edilmiştir. Bununla birlikte, Türkiye'de ve dünyadaki sanayi siteleri politikası ve uygulamaları karşılaştırmalı ve eleştirel olarak değerlendirilmiştir. Yapılan değerlendirmeler politika, plan, program, proje ve para olarak birbirini etkileyen 5P süreç yaklaşımı üzerinden tasarlanmıştır. Çalışmada, Türkiye'de sanayi sitelerine özel yasal ve kurumsal bir yapının olmadığı, sanayi sitelerinin üretimi ve dönüşümünün zamana, mekana, ölçeğe, kentlere göre değiştiği, merkezi ve yerel aktörlerin politika ve uygulamalarına bağlı olarak hayata geçirildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Small industrial estates are spatial structures related to industrialization and urbanization. These structures are evaluated within the framework of `economic growth`, `industrialization`, `urban development` and `urban transformation` on the one hand, and `environmental protection, urban and human health, noise and visual pollution` on the other. Industrial sites are included in the programs of the central government and city administrators in two main topics which are `to establish industrial sites considering their contribution to the planned development of cities and `to carry them out of the city center`. In this study, establishment and transformation of industrial sites are analyzed through the process model approach which shows the policy development steps of public policy. In addition, industrial site policies in Turkey and in the world are evaluated comparatively and in a critical manner. All evaluations are designed in line with 4P1M process approach which stands for policy, plan, program, project and money that interact each other. In this study, it has been concluded that there is not any legal and institutional structure specific to industrial sites, but instead, the establishment and transformation of industrial sites may differ depending on time, space, scale and provinces, and central and local actors are put into effect in line with the policies and practices.