Giritli Sırrı Paşa'nın `Sırr-ı İnsan` adlı eseri (inceleme, metin, sözlük)

Abstract

XIX. yüzyılda yaşamış bir Osmanlı devlet adamı olan Sırrı Paşa resmi görevinin yanı sıra entelektüel bir kişiliğe sahiptir. Arapça, Farsça ve Rumca'yı iyi bilen, devlet işlerinden artakalan zamanını eser telifi ile geçiren Sırrı Paşa eserleriyle kültür tarihimizde iz bırakmıştır. Sırrı Paşa'nın eserlerinin büyük çoğunluğu yakından ilgilendiği tefsir alanıyla ilgilidir. Bu tez çalışmasında Sırrı Paşa'nın hayatı, müfessirliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiş, Paşa'nın İnsan Suresi'nin tefsiri olan Sırr-ı İnsan adlı eseri günümüz harflerine aktarılmış, metinde geçen Arapça ve Farsça kökenli sözcük ve tamlamaların sözlüğü oluşturulmuş yine metinde geçen eser isimleri, muhaddisler, müfessirler hakkında sözlük kısmında kısa bilgiler verilmiştir. Yapılan bu tez çalışmasıyla entelektüel bir devlet adamı olan Sırrı Paşa'nın Sırr-ı İnsan adlı eserinin gün ışığına çıkarılması, eserdeki zengin dil, üslûp ve sözvarlığına dikkat çekilmesi amaçlanmıştır.Anahtar Kelimeler: Sırrı Paşa, Sırr-ı İnsan, Tefsir, Osmanlı Türkçesi, Sözvarlığı

Sırrı Pasha, an Ottoman statesman who lived in the 19th century, has an intellectual personality as well as his official duty. Sırrı Pasha, who knows Arabic, Persian and Greek well and spends his time remaining from state affairs with his publication, left his mark in our cultural history with his works. The majority of his works are related to the tafsir field, where he is closely interested. In this thesis, information about Sırrı Pasha's life, his workmanship and his works was given, his work titled Sırr-ı Insan, which is the interpretation of Surah Insan, was translated into today's letters, and the dictionary of words and phrases of Arabic and Persian origin was created in the text. Brief information is given about the names, inhabitants and commentators in the dictionary section. With this thesis, it is aimed to bring the work of Sırrı Pasha into today's Turkish.Key Words: Sırrı Pasha, Sırr-ı İnsan, Commentary, Ottoman Turkish, Vocabulary