Psikiyatrik belirtiler ile belirsizliğe tahammülsüzlük ve mükemmeliyetçilik arasındaki ilişkide deneyimsel kaçınmanın aracı rolü

Abstract

Bu çalışmada psikiyatrik belirtiler ile belirsizliğe tahammülsüzlük ve olumsuzmükemmeliyetçilik arasındaki ilişkide deneyimsel kaçınmanın aracı rolü yapısal eşitlikmodeliyle sınanmıştır. Araştırma panik bozukluğu, yaygın anksiyete bozukluğu, obsesifkompulsif bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu,agorafobisi, özgül fobi hastalık kaygısı, majör depresyonu, komorbid anksiyete vedepresyon veya tanımlanmamış diğer bir kaygı bozukluğu tanılarına sahip olan 18-65 yaşaralığında 221 gönüllü katılımcı ile yürütülmüştür. Sonuçlar deneyimsel kaçınmanınpsikiyatrik belirtiler ile belirsizliğe tahammülsüzlük ve olumsuz mükemmeliyetçilikarasındaki ilişkiye tümden aracılık ettiğini göstermiştir. Belirsizliğe tahammülsüzlük veolumsuz mükemmeliyetçilik arttıkça deneyimsel kaçınmanın arttığı, artan deneyimselkaçınmanın da psikiyatrik belirtileri arttırdığı görülmüştür. Modelin deneyimselkaçınmadaki varyansın %55'ini açıkladığı; psikiyatrik belirtilerdeki varyansın da%63'ünü açıkladığı bulunmuştur. Çalışma bulguları deneyimsel kaçınmanın tanılar üstüözelliğini desteklemiş ve deneyimsel kaçınmanın çeşitli psikopatolojiler ve kliniközellikler ile yakından ilişkili olduğunu göstermiştir. Klinik değerlendirmelerde vetedavide deneyimsel kaçınmanın odağa alınmasının tedavilerin etkisini arttıracağıdüşünülmektedir. Araştırma bulguları ilgili alan yazın ışığında tartışılarak klinikuygulamalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Deneyimsel Kaçınma, Belirsizliğe Tahammülsüzlük,Mükemmeliyetçilik, Psikiyatrik Belirtiler, Tanılar Üstü Yaklaşım

In this study, the mediating role of experiential avoidance in the relationshipbetween psychiatric symptoms and intolerance of uncertainty and maladaptiveperfectionism was examined using the structural equation model. The study wasconducted with 221 volunteering participants aged 18-65 years who were diagnosedwith panic disorder, generalized anxiety disorder, obsessive compulsive disorder, socialanxiety disorder, post-traumatic stress disorder, agoraphobia, specific phobia, illnessanxiety, major depression, comorbid anxiety depression and other-specified anxietydisorder. The results showed that experiential avoidance fully mediated the relationshipbetween psychiatric symptoms and intolerance to uncertainty and maladaptiveperfectionism. An increase in intolerance of uncertainty and maladaptive perfectionismresulted in an increase in experiential avoidance, which led to an increase in psychiatricsymptoms. The model explained 55% of the variance in experiential avoidance and 63%of the variance in psychiatric symptoms. These findings supported the transdiagnosticrole of experiential avoidance and showed that experiential avoidance is closely relatedto various psychopathologies and clinical problems. These findings suggested that afocus on experiential avoidance in clinical evaluations and treatment will increase theefficacy of treatments. The research findings were discussed in the context of theliterature and recommendations were offered for clinical practice.Key Words: Experiential Avoidance, Intolerance of Uncertainty, Perfectionism,Psychiatric Symptoms, Transdiagnostic Approach