Göl soğanı (Leucojum aestivum L.) bitkisinde yaprak biçim yüksekliklerinin soğan gelişimi ve galantamin miktarına etkisi

Abstract

Göl soğanı (Leucojum aestivum L.), gösterişli çiçekleri sebebiyle süs bitkisi olarak, soğan ve yapraklarında yer alan alkaloidleri sebebiyle de tıbbi bitki olarak değerlendirilmektedir. Son yıllarda galantamin içermesi nedeniyle yurt dışından bitkinin yapraklarına talep olmaktadır. Bitki bir geofit olması nedeniyle yaprak hasatının toprak altında gelişmesini sürdüren soğanları üzerinde ne gibi bir etkisi olabilir, bunun iyi bilinmesi hem bu bitkilerin korunmasında hem de bitkilerden yararlanılma imkânlarının geliştirilmesine de olumlu katkı sağlıyacaktır. Bu çalışma en fazla galantamin elde edebilecek ve soğanların gelişimlerini sürdürebilecek optimum yaprak biçim yüksekliğini tespit edebilmek amacı ile yapılmıştır. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulmuş ve ortalama 9-10 g ağırlığındaki soğanlar materyal olarak kullanılmıştır. Denemede bitkilerin yaprakları 5 farklı yükseklikten (Kontrol (hiç biçilmeden), toprak seviyesinden biçim, toprak seviyesinin 5 cm, 10 cm ve 15 cm üzerinden biçim) biçim yapılmıştır. Her tekerrürde 30 adet soğan olmak üzere toplam 600 adet soğan dikilmiştir. Yetiştirme ortamı olarak 1/2 mil, 1/2 toprak karışımı kullanılmıştır. Bitki boyu (cm), yaprak sayısı (adet/soğan), yaş yaprak ağırlığı (g/parsel), farklı biçimyüksekliklerinden elde edilen yapraklardaki galantamin miktarı (%), hasat edilen soğan sayısı (adet/parsel), soğan ağırlığı (g/parsel), birim soğan ağırlığı (g), soğandaki galantamin oranı (%) ölçümleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; birinci yıl yaprak sayısı 2,200 - 3,600 adet/bitki, yapraklardaki galantamin oranı % 0,067 – 0,094 arasında, ikinci yıl ise yaprak sayısı 4,500 - 5,500 adet/bitki, yapraklardaki galantamin oranının % 0,063 - 0,096 arasında değiştiği tespit edilmiştir. İkinci yıl sonunda bitki boyu 19,800 –23,400 cm, soğan ağırlığı 349,125 – 498,600 g/parsel, soğandaki galantamin oranları % 0,326 – 0,376, birim soğan ağırlığının 6,083 – 8,085 g arasında değişim göstermiş ve en yüksek değerler kontrol (biçim yapılmayan) uygulamasından elde edilmiştir. Soğan sayısı en düşük 55,500 adet/parsel ile dipten biçimden, en yüksek ise 68,000 ve 66,500 adet/parsel ile sırası ile yaprakları 10 cm ve 15 cm yükseklikten biçim uygulamalarından elde edilmiştir. Yaprakların toprak seviyesinden biçilmesi yavru soğan oluşumunu olumsuz etkilemiş ve en az sayıda soğan elde edilmiş, ancak en yüksek yaprak galantamin oranı her iki yıl da dipten biçimlerden elde edilmiştir. Yaprakların farklı yüksekliklerden hasat edilmesinin soğan gelişimi ile yaprak ve soğanlardaki galantamin miktarı üzerindeetkili olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler : Alkaloid, HPLC, geofit, yavru soğan, yaprak biçimi

Summer Snowflake (Leucojum aestivum L.) is considered as an ornamental plant due to its beautiful flowers and as a medicinal plant due to its alkaloids in its bulbs and leaves. In recent years, there has been a demand for the leaves of the plant from abroad because it contains galantamine. Since the plant is a geophyte, what kind of effect the leaf harvest can have on the bulbs that continue to develop under the ground, knowing this well will contribute positively to both the protection and the development of the possibilities of benefiting from the plants. The aim of this study was to determine the optimum leaf harvestheight that can obtain the most galantamine and sustain the development of bulbs.The experiment was established with 4 replications according to the randomized blocks design and the bulbs with an average weight of 9-10 g were used as material. In the experiment, the plants leaves were harvested from 5 different heights (Control (nonharvesting), harvesting from soil level, harvesting from 5 cm, 10 cm and 15 cm above soil level). In each replication 30 bulbs and a total of 600 bulbs were used in the experiment. 1/2 mil, 1/2 soil mixture was used as growing medium. Plant height (cm), number of leaves per bulb, fresh leaf weight (g/plot), amount of galantamine in leaves obtained from different cutting heights (%), number of harvested bulbs(per plot), bulbs weight (g/plot), unit bulb weight (g), amount of galantamine in bulb (%) measurements were made. According to the results; It was determined that the number of leaves in the first year was ranged 2.200 - 3.600 per plant, the amount of galantamine in the leaves0.067 - 0.094%, and it ranged 4.500 - 5.500 per plant, 0.063 - 0.096 % for the second year in the same order. At the end of the second year, the plant height ranged 19,800 - 23,400 cm, bulb weight ranged 349,125 - 498,600 g/plot, amount of galantamine in bulb ranged 0,326 – 0,376%, unit blub weight ranged 6,083 - 8,085 g and the highest values were obtained from the control (non-harvesting) application. The lowest number of bulbs was obtained from harvesting at soil level with 55,500 number per plot, and the highest that leaves harvested from 10 cm and 15 cm height with 68,000 and 66,500 number per plot respectively. Harvesting the leaves from soil level negatively affected the bulb induction and the least number of bulbs were obtained, but the highest amount of galantamine in leaves was obtained from the same application in both years. It was determined that harvesting the leaves from different heights had an effect on bulb development and the amount of galantamine in leaves and bulbs.Keywords : Alkaloid, HPLC, geofit, daughter bulb, leaf cutting