Süt ürünleri üretim işletmelerinde faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi - Uygulama, değerlendirme ve muhasebeleştirme

Abstract

Günümüzde üretim işletmelerinde kullanılmakta olan geleneksel maliyetlemeyöntemlerinin artık günümüz şartlarına uygun olmadığı, işletme ihtiyaçlarına cevapveremediği, yeni üretim sistemi ile teknolojilerine uyum sağlayamadığından dolayı yetersizkaldığı birçok otorite tarafından tartışılmakta ve yöneticileri reform niteliğinde kararlaralmaya itmektedir. Alınacak yeni kararlarda yönetici ve ortakların işletmenin varlığınıkoruması ve işletmenin bu varlığını ileriye taşıması büyük oranda yönetici ve ortaklarınbasiretli davranmalarına bağlıdır. Bu şekilde davranan işletme yönetici ve ortaklarınınüretim için en uygun maliyet yöntemine ve bu yöntemden elde edilecek güvenilir bilgilereihtiyaçları vardır. Buradan hareketle işletmeler ürün ve/veya hizmet üretmek için bazıfedakârlıklara katlanmak zorundadırlar. Bunlardan en önemli ve en büyük paya sahip olanfedakârlık ise ürün ve/veya hizmet için katlanılan maliyettir. Maliyete katlanmanın tekamacı ise işletmelerin dolayısıyla yöneticilerin başarılı olmak istemeleridir. Başka birifadeyle kâr elde etme arzusudur. İşletme yönetici ve ortakları için hayati öneme sahip birnoktada bulunan maliyet unsurunun tamamıyla kontrol edilebilir ve çok iyi bir şekildeyönetilebilir bir duruma gelmesi gerekmektedir. Bu durum yöneticileri maliyet odaklıdüşünmeye sevk etmekle birlikte işletme için gerekli maliyet hesaplama yöntem vestratejilerini araştırmaya yönlendirmektedir. Yukarıda sayılan nedenlerle en iyi maliyetverilerini elde etmek için Faaliyet Tabanlı Maliyet yöntemini (FTM) uygulamak işletmeleriçin doğru bir tercih olacaktır. İşletmeler insanların mal ve hizmet ihtiyacını karşılarken buihtiyaçlardan en önemlisi gıdadır. Gıdanın içerisinde tüketimi en fazla olan süt ve sütürünleridir. Bu amaçla çalışmamız önem kazanmaktadır. Bundan dolayı; çalışmakapsamında süt ürünleri üretimi ile ilgili sütten birden fazla ana, alt ve yan ürün eldeedildiği için her bir ürünün maliyetinin de sağlıklı bir şekilde hesaplanması önem arzetmektedir. Çalışma kapsamında bir takım araştırmalar sonucunda süt ürünleri üretimişletmelerinde üretilen ürünlerin hangi maliyetleri taşıdığı ve bu oluşan maliyetlerioluşturan faaliyetlerin neler olduğu ile ilgili bilgilerin işlenmesi ve yönetilmesiaraştırılmıştır. Bu nedenlerden dolayı süt üretim işletmelerinde Geleneksel Maliyetleme(GM) yöntemlerini kullanmak yerine modern maliyetleme yöntemlerinden FTMyönteminin kullanılması daha doğru olacaktır. Çalışmamızın amacı; süt ve süt ürünleriüreten firmalarda FTM yönteminin uygulanmasını gösterip bir model önerisi yapmak veuygulamanın muhasebe kayıtlarını göstererek muhasebe bilimine ve literatürüne katkısağlamaktır. Uygulama bir firma üzerinden yapılacaktır. Bu uygulama aslında bu türfirmalara FTM yönteminin uygulanmasına yönelik yöneticilere yardımcı olacağı umutedilmektedir. Teorik kısım literatür taraması yöntemi ile düzenlenmiş olup, uygulamakısmında süt ürünleri üretiminde faaliyet gösteren bir işletmeye ait üretim veriler elealınarak FTM yönteminin uygulanması, Geleneksel Maliyetleme ile karşılaştırılması vemuhasebeleştirilmesi örneğine yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Faaliyet tabanlı maliyetleme, süt ve süt ürünleri, muhasebe

It is discussed by many authorities that the traditional costing methods used inproduction enterprises today are no longer suitable for today's conditions, cannot meet theneeds of the business, cannot adapt to the new production system and technologies, andpushes managers to make reform decisions. In the new decisions to be taken, managers andpartners protect the existence of the business and move this existence forward largelydepends on the prudence of managers and partners. Business managers and partners whobehave in this way need the most appropriate cost method for production and reliableinformation to be obtained from this method. Based on this, businesses must endure somesacrifices to produce products and/or services. The most important and largest share ofthese is the cost incurred for the product and/or service. The only purpose of adding to thecost is that businesses, therefore, managers, want to succeed. In other words, it is the desireto make a profit. The cost element, which is at a point of vital importance for businessmanagers and partners, needs to be fully controlled and very well managed. This leadsmanagers to think cost-oriented, but leads them to research the cost calculation methodsand strategies necessary for the business. Applying the Activity-Based cost method (ABC)to get the best cost data for the reasons listed above would be the right choice forbusinesses. While businesses meet people's needs for goods and services, the mostimportant of these needs is food. Milk and dairy products are the most consumed in food.For this purpose, our work becomes important. Because of this, it is important to calculatethe cost of each product in a healthy way, since more than one main, sub and by-product isobtained from milk related to the production of dairy products within the scope of thestudy. As a result of a number of studies within the scope of the study, the processing andmanagement of information about what costs the products produced in dairy productionenterprises bear and what activities constitute these costs are investigated. For thesereasons, it would be more accurate to use ABC method from modern costing methodsinstead of using traditional costing (TC) methods in milk production enterprises. The aimof our study is to show the application of ABC method in milk and dairy productsproducing companies and to make a model proposal and to contribute to AccountingScience and literature by showing the accounting records of the application. Theapplication will be made on a firm. It is hoped that this application will actually helpmanagers to implement ABC method for such firms. The theoretical part is arranged byliterature review method, and the application part is given as an example of the application,comparison and accounting of ABC method with traditional costing by considering theproduction data of a business operating in the production of dairy products.Key Words: Activity-based costing, milk and milk products, accounting