Saksıda yetiştirilen bazı soğanlı çiçeklerde değişik kimyasal uygulamaların bitki boy kontrolü üzerine morfolojik ve fizyolojik etkileri

Abstract

Bu çalışmada Tulipa cv. 'Canasta' ve 'Saigon' ile Iris x hollandica cv. 'Frans Hals' ve 'Blue Magic' çeşitlerinin saksıda yetiştiriciliğinde farklı kimyasal yöntemlerin bitki boyu üzerine morfolojik ve fizyolojik etkileri incelenmiştir. Lale ve iris çiçeklerine dikimden önce soğandan ve dikimden sonra topraktan farklı gibberellin inhibitörleri (paclobutrazol, flurprimidol, uniconazole ve ancymidol) ve ethephon uygulamaları yapılmıştır. Uygulamaların çiçeklenme zamanı, çiçek çapı, çiçek ömrü, yaprak boyu, bitki boyu, yaprakların klorofil içeriği, büyüme parametreleri, yaprak ve çiçek sapı anatomisi ile antioksidan enzimler üzerine olan etkileri incelenmiştir. Uygulamalar bitki boyunu kontrol altına almış, dikim öncesi soğanlara uygulanan uniconazole (30 µL.L-1) 'Canasta' ve 'Saigon' çeşitlerinde bitki boyunu kontrole göre %40-64, paclobutrazol (30 µL.L-1) 'Frans Hals' ve 'Blue Magic' çeşitlerinde %50-60 oranında kısaltmıştır. Bitki boyu topraktan uygulanan 2 µL/saksı flurprimidol ile 'Canasta' çeşidinde %29, 1 µL/saksı ancymidol ile 'Saigon' çeşidinde %34, 3 µL/saksı paclobutrazol ile 'Frans Hals' ve 'Blue Magic' çeşitlerinde %59-62 oranında kısalmıştır. Ethephon uygulamaları da irislerde bitki boyunu %37 oranında kısaltmıştır. Lalelere uygulanan gibberellin inhibtörleri bitki boyunu üretim sonrası dönemde de kontrol altına almıştır. Farklı yöntemlerle uygulanan gibberellin inhibitörleri ve ethephon lale ve iris çeşitlerinde çiçeklenme zamanını geciktirmiş, çiçek çapını küçültmüş, yaprakların klorofil içeriklerini arttırmış, yaprak boyunu kısaltmış, oransal ve özgül yaprak alanı azaltmış, yaprak kalınlığını arttırmıştır. Uygulamalar yapraklarda bulunan epidermis hücreleri ile stomaların uzamasını engellemiş, birim alandaki hücre sayısını ve stoma indeksini arttırmış, çiçek sapında bulunan ksilem, floem ve korteks hücrelerinin çapını azaltmıştır. Gibberellin inhibitörleri ve ethephon uygulamaları lale ve iris yapraklarında antioksidan enzimlerden katalaz ve Glutatyon-S-transferaz aktivitesini arttırmıştır.

In this study the morphological and physiological effects of different chemical treatments on plant height control in Tulipa cv. 'Canasta' and 'Saigon', Iris x hollandica cv. 'Frans Hals' and 'Blue Magic' grown in pots were investigated. Gibberellin inhibitors (paclobutrazol, flurprimidol, uniconazole, ancymidol) and ethephon were treated to tulip and iris flowers as bulb soaks and soil drrenchs. The effect of treatments on flowering time, flower diameter and life, leaf length, plant height, chlorophyll content of leaves, growth parameters, leaf and flower stem anatomy, antioxidant enzyme were determined. Plant height of 'Canasta' and 'Saigon' treated with 30 µL.L-1 uniconazole were 40-64%, 'Frans Hals' and 'Blue Magic' treated with 30 µL.L-1 paclobutrazol were 50-60% shorter than control in bulb soak treatemnts. Plant height of 'Canasta' treated with 2 µL/pot flurprimidol were 29%, 'Saigon' treated with 1 µL/pot ancymidol were 34%, 'Frans Hals' and 'Blue Magic' treated with 3 µL/pot paclobutrazol were 59-62% shorter than control in soil drench treatments. Ethephon shortened the plant height of iris cultivars 37%. Effects of gibberellin inhibitors in controlling the plant height of tulips continued in postproduction period. Gibberellin inhibitors and ethephon delayed the flowering time, reduced the flower diameter, leaf length, leaf area ratio and specific leaf area, increased the chlorophyll content and leaf thickness in tulips and iris. As to their effects on cell level, they reduced the stoma and epidermis cell elongations in the leaves, also xylem, phloem and cortex cells in the flower stem while increased stomatal index. Antioxidant enzymes of catalaz and glutatyon-S-transferaz were activated by gibberellin inhibitors and ethephon.