Cumhuriyet Dönemi hükümetlerinin kültür politikalarında müziğin yeri ve önemi (1938-1980)

Abstract

`Cumhuriyet Dönemi Hükümetlerinin Kültür Politikalarında Müziğin Yeri ve Önemi (1938-1980)` başlıklı doktora çalışmasında 1938'den başlayarak 1980'li yıllara kadar Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kültür politikaları içerisinde müziğin işlevi ve siyasi perspektiften müziğe atfedilen önem ele alınmıştır. Kültürel gelişimin toplumun küresel ölçekli gelişmesinin en önemli parçası olması, bu gelişmenin yöntemsel olarak kültür politikalarından geçmesi ve kültür politikalarını besleyen en önemli kaynaklardan biri olan müzik politikaları ise tezin çıkış noktasını oluşturmuştur. Çıkış noktasını müzik politikaları oluştursa da tezin zaman aralığı içinde değinilen tüm konular Cumhuriyet'in dayandığı tarihsel ve düşünsel altyapı ile birlikte incelenmiştir.Hazırlanan çalışma, dört ana bölümden oluşmuştur. Birinci bölüm, `İsmet İnönü Dönemi Kültür Politikaları İçerisinde Müzik 1938-1950` başlığını taşımaktadır. Bu bölümde, 1938'de Mustafa Kemal Atatürk'ün ebediyete intikal etmesi ve İsmet İnönü'nün Cumhurbaşkanı seçilmesiyle başlayan ve Türk siyasi tarihine `İnönü Dönemi` ya da `Milli Şef Dönemi` olarak geçen zaman dilimi incelenmiştir. İnönü'nün cumhurbaşkanı olmasıyla Atatürk Dönemi'nde üzerinde önemle durulan milli kültür'ün özellikle II. Dünya Savaşı öncesi hümanist kültüre yönelmesi, İnönü'nün şahsi müzik ilgisi ve müzisyenlere yönelik destek ve düşünceleri, İnönü Dönemi'nin hükümet programlarında müzik politikaları, yine bu dönemde devletin sanat ve müziğe yönelik yaptığı teşvikler ve müzikal çalışmalar ile II. Dünya Savaşı sonrası kurulan yenidünya düzeninde müzikal etkinlik ve festivallerin birer propaganda aracına dönüşmesi ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümü, `Demokrat Parti Dönemi Kültür Politikalarında Müzik 1950-1960` başlığında yazılmıştır. Bu bölümde, Demokrat Parti'nin (DP) 1950 seçimleriyle iktidara gelmesi, DP hükümet programlarında kültür ve müzik, DP iktidarı ile değişen sosyo-ekonomik ve demografik yapının müziğe yansıması, döneme damgasını vuran sanatçılar ve yine bu dönemde güzel sanatlar ve müzik ile ilgili çıkarılan yasalara yer verilmiştir. Tezin üçüncü bölümünde, 27 Mayıs 1960 darbesiyle başlayan ve 12 Mart 1971 muhtırası ile sona eren 11 yıllık zaman aralığı incelenmiştir. İki darbe arasında kalan bu dönemde, Türkiye'de değişen sosyo-kültürel yaşam, TRT ve Devlet Opera ve Balesi gibi kültür ve müzik kurumlarının yapılanmaları, dönemin hükümet programlarında müzik politikaları ve I. Beş Yıllık Kalkınma Planı içinde müziğe dair uygulamalar yer almıştır.Çalışmanın dördüncü ve son bölümü ise `1971-1980 Dönemi Kültür Politikalarında Müzik` başlığını taşımıştır. Bu bölümde de 12 Mart sonrası dönemde Türkiye'de toplumsal ve kültürel hayata yer verilmiş, dönemin müzik politikaları Devlet Sanatçılığı yasası, Kültür Bakanlığı'nın yapılanması ve ilk Türk Müziği Devlet Konservatuvarının kurulması örnekleri üzerinden ele alınmıştır. Ayrıca dönemin hükümet programlarında müzik politikalarına değinilmiş ve II. Beş Yıllık Kalkınma Planlarında müzik konusu tartışılmıştır.Hazırlanan doktora çalışmasında, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zabıt Cerideleri, Resmi Gazete gibi arşiv ve resmi kaynaklardan yararlanılmıştır. Ayrıca, döneme ait süreli yayınlar, dergiler, yıllık ve raporlar özellikle birinci el kaynaklar kullanılmıştır.

In this PhD thesis, which is named as `The Place and Importance of Music in Cultural Policies of Republican Period Governments (1938-1980)`, the function and value applied to music by political context in cultural policies of Turkish Republic from 1938 to 1980s studied. The roots of the study based on the idea that is cultural development is the most significant part of global development, this is possible with cultural policies methodologically and music policies are one source of these cultural policies. Even though the origin of the study is about music policies, all the issues discussed in time period of the study, were analyzed jointly with historical and intellectual foundations of Republic.The study comprised of 4 major sections. The first section is `The Place of Music in Cultural Policies of İsmet İnönü Period (1938-1950)`. In this section, the time, which is named as `İnönü Period` or `National Chef Period` in Turkish political history, beginning with the death of Mustafa Kemal Atatürk in 1938 and İsmet İnönü's being selected as President of the Republic, was analyzed. As İnönü became President of the Republic, National Culture's, which was mainly focused in Atatürk period, turning towards Humanistic Culture before World War II, İnönü's personal interest in music and his supports and ideas for musicians, music policies in the programs of governments in İnönü period, the state's incentives for art and music, musical studies analyzed. The process of musical activities' and festivals' being a propaganda tool in new world order after World War II was analyzed.The name of the second section is `Music in Cultural Policies of Democrat Party Period 1950-1960`. In this section, Democrat Party's coming to power in 1950 elections, culture and music in cultural policies in government programs of Democrat Party, the reflection of changing socio-economic and demographic structure of the country with Democrat Party period to music, important artists of the period and laws about music and fine arts in that period were analyzed.In the third section 11 years of time period, starting with military coup on May 27, 1960 and ending with the memorandum of March 12, 1971, was analyzed. In this period, which is between two coups, changing sociocultural life in Turkey, establishment of cultural and musical organizations such as TRT and General Directorate of State Opera and Ballet, musical policies in the programs of governments in that period and applications towards music in 1st Five Years Development Plan were analyzed.The fourth section of the study is named as `Music in Cultural Policies in 1971-1980 Period`. In this section, social and cultural life in Turkey after 12 March period and musical policies of the period were analyzed upon the samples of State Artists Law, organization of the Ministry of Culture and establishment of the first State Conservatory of Turkish Music. Moreover, musical policies of the governments in that period and music in the 2nd Five Years Development Plan were discussed.In the study, archive records and official sources such as Prime Ministry Republic Archive, Record Journals of Grand National Assembly of Turkey (TBMM), Legal Gazette were used. Primary sources such as periodical publications of the periods, journals, yearbooks and reports were used.