Hamza-nâme 71. cilt (Dil incelemesi-metin-gramatikal dizin)

Abstract

Hamza-nâmeler, XIV. yüzyılda Hamzavî tarafından kaleme alınmış, Anadolu'da varlığını hissettirmeye başlayan Türk nesrinin ilk örneklerinden biridir. Hazret-i Hamza'nın merkez alınarak kendisi ve çevresi etrafında şekillenen olayları anlatan bu eserler, gaza temasından dolayı içeriğinde birçok dinî motife sahiptir. Okuyucu kitlesine yiğitlik, cesaret, güç, adalet duygularını aşılamayı hedefleyen bu yapıt, Türkler arasında oldukça itibar görmüştür.Gerek söz varlığı gerek dil özellikleri açısından Eski Anadolu Türkçesi özellikleri barındıran Hamza-nâmeler, 72 ciltten oluşmaktadır. Eski Anadolu Türkçesi özellikleri göstermesinden dolayı Hamza-nâme'nin 71. cildi tarafımızca çalışma konusu olarak seçilmiştir. Eski Anadolu Türkçesinin şimdiye kadar tespit edilen gramer özellikleri ve söz varlığı dışında bu döneme ait yenilik veya özelliklerin olup olmadığının saptanması, çalışmanın amacı olarak belirlenmiştir. Bu amaç doğrultusunda İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler Kütüphanesinde 2496 numara ile kayıtlı olan nüsha incelenmiş ve inceleme neticesinde elde edilen veriler bilim dünyasına kazandırılmıştır.Araştırma giriş, kavramsal çerçeve, bulgular-yorumlar ve sonuç bölümleri olmak üzere dört temel bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Hamza-nâmeler ve Hamza-nâme'nin 71. cildinin içeriği hakkında genel bilgiler verilmiştir. Çalışmanın amacı, önemi ve yöntemi açıklanmıştır.İkinci bölümde Hamza-nâmeler, Hamzavî ve Hamza-nâme'nin 71. cildinin örgensel yapısı `biçim` metnin ifade ettiği özellikler `içerik` üzerinde verilmiştir.Üçüncü bölüm çalışmanın inceleme, metin ve dizin kısımlarının ele alındığı bulgular-yorumlar bölümüdür. İnceleme kısmında gramer özellikleri ele alınmış, yazım biçimleri, fonetik ve morfolojik özellikler ile kelime türleri detaylı bir şekilde işlenmiştir. Metin kısmında yazma eser, Eski Anadolu Türkçesi döneminin dil özelliklerine uygun bir şekilde transkripsiyonlu olarak yazıya aktarılmıştır. Dizin bölümünde gramatikal dizin ve özel isimler dizinleri gösterilmiştir.Son bölüm olan sonuç kısmında ise çalışmada dikkat çeken özellikler ile orijinallik taşıyan bilgiler verilmiştir.

Hamza-names are one of the first examples of Turkish prose, which was written by Hamzavi in the 14th century and started to make its presence felt in Anatolia. These works, which tell about the events shaped around him and his surroundings by taking the center of Hazrat Hamza, have many religious motifs in their content due to the theme of jihad. Aiming to instill feelings of valor, courage, power and justice in its readership, this work was highly respected among the Turks.Hamza-names, which contain Old Anatolian Turkish features in terms of both vocabulary and language features, consists of 72 volumes. The 71st volume of Hamza-nâme has been chosen as the subject of our study because it shows features of Old Anatolian Turkish. The aim of the study is to determine whether the Old Anatolian Turkish has innovations or features other than the grammatical features and vocabulary that have been determined so far. For this purpose, the copy registered with the number 2496 in the Rare Works Library of the Faculty of Letters of Istanbul University was examined and the data obtained as a result of the examination were brought to the world of science.The research consists of four main parts: introduction, conceptual framework, findings-interpretations and conclusions. In the introduction, general information about Hamza-names and the content of the 71st volume of Hamza-name is given. The purpose, importance and method of the study are explained.In the second part, the organic structure of the 71st volume of Hamza-nâmes, Hamzavi and Hamza-nâme is given on the `form` and the features expressed by the text on the `content`. The third section is the findings-comments section in which the analysis, text and index parts of the study are discussed. In the analysis part, grammatical features were discussed, spelling forms, phonetic and morphological features and word types were handled in detail. In the text part, the manuscript has been transcribed in accordance with the language characteristics of the Old Anatolian Turkish period. In the index section, grammatical index and proper names indexes are shown. In the last part, the conclusion part, the remarkable features and original information in the study are given.