İnönü döneminde sol düşünce dergilerinin olay ve olgulara bakışı

Abstract

Atatürk'ün ölümünden sonra İsmet İnönü Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin ikinciCumhurbaşkanı olmuştur. İsmet İnönü, 1938-1950 yılları arasında Cumhurbaşkanlığı göreviniyürütmüştür. İnönü'nün görev süresinde meydana gelen en önemli olay hiç şüphesiz II.Dünya Savaşı'dır. Türkiye savaş dışı kalmayı başarmış fakat hem dış politika da hem de içpolitika da savaş koşullarından büyük oranda etkilenmiştir. Türkiye yapmış olduğu çok taraflıantlaşmalarla bir yandan savaş dışı kalmaya çalışırken, bir yanda da savaşın getirdiği sosyalve ekonomik sıkıntılar ile mücadele etmek zorunda kalmıştır.Türkiye, II. Dünya Savaşı yıllarında denge politikası ile savaş dışı kalmaya çalışırken,bir yandan da almış olduğu askeri tedbirler neticesinde geniş halk yığınlarının günlük hayatınıetkileyecek ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalmıştır. Milli Korunma Kanunu ve VarlıkVergisi gibi olağanüstü tedbirler, savaşın getirdiği karaborsa ve stokçuluk gibi uygulamalarlakarşısında yeterli olamamıştır.II. Dünya Savaşı yılları, Türkiye'de sadece sosyal ve ekonomik koşullarda değişmeleryaşanmamış aynı zamanda siyasal akımlarda yaşanan gelişmelerden etkilenmişlerdir. Türkiyesavaş boyunca tarafsızlık politikası yürütse de Almanya ile yakın siyasi ilişkiler kurmuştur.Almanya'nın savaşın ilk yıllarında üstün durumda oluşu ülke içi siyasi akımlardan TürkçüTurancı akımların güçlenmesine hatta desteklenmesine neden olmuş, böylece Türkçü-Turancıyayınların sayısında artış yaşandığı görülmüştür. Fakat Şubat 1943'te Alman ordularıStalingrad'da yenilmişler ve Alman-Sovyet cephesinde üstünlük Sovyetlere geçmiştir. Budurum Türk hükümetinin dış politika da ve iç politikada tutumunun değişmesine neden olmuşve kısa süreliğine de olsa sol/sosyalist yayınlarda artış görülmüştür. Hükümet tarafındanTürkçü-Turancı dergilere karşı baskı dönemi başlamış, aynı şekilde sol yayınlara karşı dabüyük bir baskı ve yıldırma politikası izlenmiştir. Bu dönemde sol dergiler kapatılmaklakalmamış, solun önemli seslerinden Tan gazetesinin matbaası bir tertip sonucu kırılmıştır.1945 yılı sonrası dünyada esen demokrasi rüzgârlarının etkisi ile Türkiye'deliberalleşmeye gitmiş, Tek Parti sisteminden çıkıp, çok partili demokrasi sisteminegeçilmiştir. Yapılan yeni düzenlemelerle birlikte sınıf temelli partilerin ve sendikalarınkurulmasına da izin verilmiştir. 1946-1950 yılları arasındaki dönemde sol dernek veyayınlarda kendini hissettiren bir artış görülmüştür. Dönemin sol aydınları ufak birtereddütten sonra örgütlü bir şekilde basın-yayın hayatında yer almaya başlamış fakat budemokrasi ve özgürlük havası çok uzun sürmemiştir. Sol siyasi partiler, sendikalar ve süreliyayınlar bu dönemde baskı altına alınmış ve sık sık kapatılmıştır. II. Dünya Savaşı sonrasıbaşlayan özgürleşme ortamının Sol'a kapalı olduğu çok geçmeden anlaşılmıştır. Tüm bubaskılara rağmen ister savaş dönemi isterse de sonraki dönemde olsun sol düşünce dergileridönemin düşünce dünyasında yaşanan tartışmalara büyük katkıda bulunmuşlardır. Bu dergileröncelikle sol/sosyalizmin ne olduğunu halkın anlayacağı şekilde, günlük olaylar üzerindenanlatmaya çalışmışlardır. Dergiler sadece sosyalizmi anlatmakla kalmamış, dönemin sosyal veekonomik sorunlarına karşı Marksist yaklaşımla fikir üretmişlerdir. Dergiler toplumsalsorunlara bir bütün olarak yaklaşmış, hümanizma, eğitim, spor ve sanat gibi alanlarda dayazılar yayınlanmıştır. Tabi ki işçi ve emekçilerin ücretleri, geçim sıkıntıları, sendika ve grevhakları gibi konular da ihmal edilmemiştir.

After Atatürk's death, İsmet İnönü became the second President of the Republic ofTurkey. İsmet İnönü served as President between 1938-1950. Undoubtedly, the mostimportant event that occurred during İnönü's term of office was II. It is World War II. Turkeymanaged to stay out of the war, but both foreign policy and domestic policy were greatlyaffected by the war conditions. While Turkey was trying to stay out of the war with themultilateral agreements it made, on the other hand, it had to struggle with the social andeconomic problems brought about by the war.Turkey, II. While trying to stay out of war with the balance policy during the WorldWar II, on the other hand, as a result of the military measures it took, it faced economicdifficulties that would affect the daily life of large masses of people. Extraordinary measuressuch as the National Protection Law and the Wealth Tax were not sufficient against thepractices such as the black market and hoarding brought about by the war.II. The years of the World War II not only experienced changes in social andeconomic conditions in Turkey, but also were affected by the developments in politicalmovements. Although Turkey pursued a policy of neutrality throughout the war, it establishedclose political relations with Germany. The superiority of Germany in the first years of thewar led to the strengthening and even support of the Turkist-Turanist movements, which isone of the domestic political currents, so it was seen that there was an increase in the numberof Turkist-Turanist publications. However, in February 1943, the German armies weredefeated at Stalingrad, and the upper hand on the German-Soviet front passed to the Soviets.This situation caused a change in the attitude of the Turkish government in foreign policy anddomestic policy, and there was an increase in left/socialist publications, albeit for a short time.The government started a period of repression against Turkist-Turanist journals, and a policyof pressure and intimidation was followed against leftist publications as well. During thisperiod, left-wing magazines were not only closed, but the printing house of the Tannewspaper, one of the important voices of the left, was broken as a result of an arrangement.After 1945, with the effect of the winds of democracy blowing in the world,liberalization went into Turkey, leaving the single-party system and transitioning to a multiparty democracy system. With the new regulations, the establishment of class-based partiesand unions was also allowed. In the period between 1946-1950, there was an increase in leftassociations and publications. The left intellectuals of the period started to take part in themedia life in an organized way after a little hesitation, but this atmosphere of democracy andfreedom did not last long. Left political parties, trade unions and periodicals were suppressedand often closed down during this period. II. It was soon understood that the emancipationenvironment that started after World War II was closed to the Left. Despite all thesepressures, leftist thought journals contributed greatly to the debates in the world of thought ofthe period, whether in the war period or the following period. These magazines primarily triedto explain what left/socialism is through daily events in a way that the public couldunderstand. The magazines not only told about socialism, but also produced ideas against thesocial and economic problems of the period with a Marxist approach. Magazines approachedsocial problems as a whole, and articles were published in fields such as humanism,education, sports and art. Of course, issues such as wages of workers and laborers, financialdifficulties, union and strike rights have not been neglected.