Türkiye'den Fransa'ya işçi göçleri (1969-1974)

Abstract

Türk ve Fransız tarihinde önemli bir olay olan 1969-1974 yılında Türkiye'den Fransa'ya gerçekleşen Türk işçi göçleri iki ülke geçmişinde önemli bir gerçekliği ifade etmektedir. Yarım asırdan fazla geçmişe sahip iki ülkenin ikili anlaşmalarla başlattığı süreç, bu özelliği nedeniyle farklı bir boyut taşımaktadır. Fransa'da bugünkü Türk nüfusunun bel kemiğini `1969-1974` yılları arasında vuku bulan Türk işçi göçleri oluşturmaktadır. Bu yüzden önem arz etmektedir. Türk işçiler 8 Nisan 1965 tarihinde Türk Dış İlişkiler Bakanlığı Genel Sekreteri Büyükelçi Ümit Haluk Bayülken ile Fransa'nın Ankara Büyükelçisi Bernard Hardion'un imzaladığı `Türkiye-Fransa İşgücü Antlaşması` usullerine göre Fransa'ya gönderilmiştir.1965 tarihinde anlaşma imzalanmasına rağmen Türk işçilerin Fransa'ya gönderilmesi yol masrafları gibi iki ülke arasında uzlaşılamayan çeşitli konulardan dolayı gecikmiştir. Bu gecikme iki ülke arasında yeniden imzalanan `30 Haziran 1969 tarihli Protokolü` ile telafi edilmiş ve böylece işçilerin Fransa'ya gönderilmesine fiili olarak başlanmıştır. Buna göre Fransız hükümetinin yetkilendirdiği Fransız Ulusal Göç Ofisi olan Office National d'İmmigration, Türk işçilerin seçimlerini ve kontrollerini yapmak üzere İstanbul Tophane'de bir Fransız misyonu kurmuştur. Türkiye'deki İş ve İşçi Bulma Kurumu 'da bu misyona yardım edecek şekilde yetkilendirilmiş, Türk işçilerin Fransa'ya nakilleri böylece başlamıştır. Altı yıllık süre neticesinde resmi olarak 55 bin 953 Türk işçisi İş ve İşçi Bulma Kurum'u kanalıyla Fransa'ya gönderilmiştir. Gönderilen Türk işçilerin 240 tanesi kadın işçidir. İş ve İşçi Bulma Kurum'u dışında kendi imkanlarıyla Fransa'ya kaçak yollarla ya da başka ülkelere gönderilip oradan Fransa'ya geçen Türklerle bu sayı artmıştır. İş ve İşçi Bulma Kurum'u kayıtlarına göre 1969-1974 yılları arasında 67 vilayete sahip olan Türkiye'nin bütün illerinden Fransa'ya işçi gönderilmiştir. Böylece en fazla İstanbul'dan en az ise Bitlis'ten Türk işçisi Fransa'ya gitmiştir. Türk işçiler Fransa'da Paris, Strasburg, Lyon, Marsilya, Bordeaux gibi şehirlere yerleşmiştir. Türkiye'den Fransa'ya gönderilen Türk işçilerin çoğunluğu vasıfsız işçi olup, ülkede en fazla inşaat ve bayındırlık, mekanik ve elektrik ile sanayi gibi alanlarda çalışmıştır. Türk işçi göçleri 6 Ekim 1973 tarihinde Mısır, Suriye ve İsrail arasında patlak veren `Yom Kippur Savaşı` ile gerçekleşen dünya petrol krizinden etkilenmiştir. Bu krizin meydana getirdiği zorluklardan ötürü Fransa 3 Temmuz 1974 tarihinde devlet başkanı Valéry Giscard D'Estaing döneminde ülkeye yeni yabancı işçi alımı durdurmuştur. Yürürlükteki işçi anlaşmaları askıya alınmıştır. Böylece 8 Nisan 1965 tarihli `Türkiye-Fransa İşgücü Anlaşması` geçerliliğini kaybederek tarihe karışmıştır. 1975 yılından 2020 yılı sonuna kadar Fransa'ya İş ve İşçi Bulma Kurumu kanalıyla resmi olarak toplamda 4 bin 134 Türk işçisi gönderilmiştir. Görülmektedir ki 1974 yılından sonra Türkiye'den Fransa'ya Türk işçi gönderimi bir elin parmakları kadar azalmış günümüze kadarda bu oranda bir daha gerçekleşmemiştir.

The migration of Turkish workers from Turkey to France in 1969-1974 which is an important event in Turkish and French history, reveals an important reality in the history of the two countries. Migration between these two countries, which has a history of more than half a century, and which occurs through bilateral agreements has a different dimension due to this feature. The migration of Turkish workers that took place between the years `1969-1974`s is the backbone of today's Turkish population in France. That's why it is significant.Turkish workers were sent to France in accordance with the `Turkey-France Labor Treaty` signed by Ambassador of Secretary-General of the Turkish Ministry of Foreign Relations Umit Haluk Bayülken, and Ambassador of France Bernard Hardion in Ankara on April 8, 1965.Despite the signing of the agreement in 1965, the sending of Turkish workers to France was delayed for various reasons that could not be reconciled between the two countries, such as road costs. This deceleration was compensated by the `Protocol dated June 30, 1969`, and thus the sending of workers to France began at that time. Accordingly, a French mission has been established in Tophane, Istanbul, to conduct elections and controls of Turkish workers under the control of the French `National Migration Office (ONI)` authorized by the French government. Turkish Employment Agency has also been authorized to assist in this mission, and thus the transfer of Turkish workers to France has begun. As a result of the six-year period, more than 55.953 Turkish workers were sent to France by Turkish Employment Agency, and 240 of them were women. This number has increased with the Turks who go to France illegally on their own not with the help of Turkish Employment Agency, or are sent to other countries and pass from there to France. According to the records of the Turkish Employment Agency, between 1969-1974, workers were sent to France from all provinces of Turkey, which has 67 provinces. Thus, the most Turkish workers from Istanbul and the least from Bitlis went to France. Turkish workers settled in cities such as Paris, Strasburg, Lyon, Marseille, Bordeaux in France. The majority of Turkish workers sent from Turkey are unskilled workers, and they mostly worked in construction and public works, mechanics and electricity, and industry in France. On October 6, 1973, the migration of Turkish workers was affected by the world oil crisis, which occurred as a result of the `Yom Kippur War` that broke out between Egypt, Syria and Israel. Due to the difficulties caused by this crisis, France stopped recruiting new foreign workers to the country on July 3, 1974, during the term of president Valéry Giscard d'Estaing. The current labor agreements was suspended. Thus, the `Turkey-France Labor Agreement` of April 8, 1965 has became obsolete and had been a part of history. Since 1975 to the end of 2020, officially 4,134 Turks were sent to France by the Turkish Employment Agency . It can be seen that after 1974, the sending of Turkish workers from Turkey to France decreased by the fingers of one hand, and this rate has not occurred again until today.