Zorunlu karşılık oranlarının mevduat bankalarının kârlılığı üzerine etkisi: Türkiye uygulaması

Abstract

2010 yılının son çeyreğinde makro finansal dengesizliklerin azaltılması amacıyla bir parapolitika aracı olarak zorunlu karşılıklar uygulanmaya başlanmıştır. Zorunlu karşılık oranlarındakideğişimler, kredi hacmini etkileyerek bankaların kârlılığı üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Buçalışmada 2011:1Ç-2022:1Ç dönemi için zorunlu karşılık oranlarındaki değişimlerin mevduatbankalarının kârlılığı üzerindeki kısa ve uzun dönemli etkilerinin incelenmesi amaçlanmaktadır.Zorunlu karşılık oranlarının kârlılık üzerindeki etkisini tahminlemek amacıyla oluşturulanmodellere bankaya özgü içsel faktörler ve makroekonomik göstergeleri yansıtan dışsal faktörler, kontroldeğişkenler olarak dâhil edilmiştir. Sınır testi yaklaşımı ve gecikmesi dağıtılmış otoregresyon (ARDL)yönteminin uygulandığı analiz sonucunda, zorunlu karşılık oranları ile bankaların aktif kârlılığı, özkaynakkârlılığı ve net faiz marjı arasında uzun dönemli eşbütünleşme ilişkisinin varlığı ortaya konulmuştur.Uzun dönemde zorunlu karşılık oranları mevduat bankalarının söz konusu kârlılık oranlarını arttırıcı biretkiye sahiptir. Aynı zamanda, zorunlu karşılık oranlarının en fazla özkaynak kârlılığını etkilediği ifadeedilebilir. Kısa dönemde ise, zorunlu karşılık oranlarının aktif kârlılık ve özkaynak kârlılığı üzerindeanlamlı bir etkisi bulunamazken, net faiz marjını azaltıcı bir etkiye sahip olduğu görülmektedir. Analizsonuçlarından yola çıkılarak bankacılık sektörünün güçlenebilmesi için kısa vadeli zararlarına katlanıp,uzun vadede daha sağlıklı bir yapıya kavuşturulması açısından zorunlu karşılık oranlarının aktif olarakkullanılmasının olumlu sonuçlar doğurabileceği bir politika önerisi olarak sunulmuştur.Anahtar Kelimeler: Bankaların Kârlılığı, Para Politikası, Para Politikası Araçları, TCMB, Zorunlu Karşılıklar

In the last quarter of 2010, required reserves were introduced as a monetary policy tool to reducemacro-financial imbalances. Changes in required reserves ratios play an important role in banks'profitability by influencing loan volume. In this study, it is purposed to investigate the short and longterm impacts of the changes in the reserve requirement ratios on the profitability of the banking sector inparticular for deposits banks during the periods of 2011:Q1-2022:Q1.Internal factors specific to the bank and external factors reflecting macroeconomic indicators areincluded as control variables in the models created to estimate the effect of reserve requirement ratios onprofitability. As a result of the analysis, in which the bounds test approach and distributed lagautoregression (ARDL) method were applied, the existence of a long-term cointegration relationshipbetween the required reserve ratios and the return on assets, return on equity and net interest margin ofbanks was revealed. In the long run, required reserve ratios have an increasing effect on the profitabilityratios of deposit banks. Also, it can be stated that required reserve ratios affect the return on equity themost. In the short run, the required reserve ratios do not have a significant effect on the return on assetsand return on equity, but they have a reducing effect on the net interest margin. Based on the results of theanalysis, it has been presented as a policy proposal where the active use of required reserve ratios canhave positive results in order to strengthen the banking sector, to bear the short-term losses and to have ahealthier structure in the long term.Keywords: Central Bank, Monetary Policy, Profitability of Banks, Required Reserves, Tools of Monetary Policy