Seyitlerin perspektifinden Dersim Aleviliğinde yapı ve ritüeller

Abstract

Alevilik konusunda son yıllara ait oldukça fazla yayın ve çalışma bulunmaktadır.Türkiye'de yaşamakta olan ve diğer topluluklara göre kendine özgü farlılıklar gösteren birtoplum yapısına sahip olan Aleviler, uzun zamanlar içine kapanık bir yaşam şeklisürmüşlerdir. Modernleşmeyle beraber, göçler ve kentleşme gibi faktörlerin de etkisiyleDersimli Alevi toplumunda çok boyutlu değişimler gerçekleşmiştir. Bu bağlamda,araştırmacının kendisinin de ait olduğu Dersim Alevi toplum yapısında meydana gelendeğişimlerine olan merakı motivasyon kaynağı olmuştur. Niteliksel alan çalışmasıyapılarak, özellikle Dersimli Alevi seyitlerin değerlendirmeleri ve bakış açıları esasalınarak Alevilik konusunda akademik bir araştırma ile bu alanda bir nebze de olsa katkısağlamak amaçlanmıştır. Yanı sıra, Tunceli'de yaşanan Aleviliğin hangi boyutlardaolduğunu ortaya koymak hedeflenmiştir. Araştırmada, Dersim ocakzadelerinden eldeedilen bilgilerle Dersim Aleviliğinin toplumsal yapı ve ritüellerinin geçmiş ile bugünarasında bir karşılaştırması yapılmıştır.Yöntem olarak nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine mülakat tekniğikullanılmıştır. Görüşmelerde yöneltilen sorular yarı yapılandırılmış görüşme tekniğinegöre hazırlanmış ve mülakat yapılacak kişilerin seçimi için amaçsal (monografik)örneklem kullanılmıştır. Örnekleme türünün seçilmesindeki amaç, Dersim kültürü ve inançsistemi hakkında bilgiye sahip olduğu düşünülen ocakzadelerle derinlemesine çalışılmasınaimkân sağlamasıdır.Araştırma konusu çerçevesinde bölgede yaşanan sıkıntı ve sorunların nedenleriniirdeleyerek durum analizleri de yapılmıştır. Eksenin değişim ve dönüşüm olduğu birçalışma etkenlerden soyutlanamaz, dolayısıyla bu etkenlerin de dile getirilmesi önem arzetmektedir. Birçok bileşenin bir arada veya paralel incelenmesi gerektiği durumlardadeğişimle bağlantılı gelişmelere de geniş yer verilmiştir.Anahtar kelimeler: Alevilik, Dersim, ritüelle

Many works have been published on Alevism in recent years. There are differencesbetween Alevis, who lived in closed communities for a long time, and other communitiesin Turkey which have unified structures. Along with modernization, multidimensionalchanges took place in the Alevi society in Dersim because of factors such as migration andurbanization. In this context, the interest of the researcher for the changes that took place inthe Alevi social structure in Dersim, which she belongs to, has been a source of motivationfor her. When we conducted this qualitative study, we focused on the analyses and point ofview by Alevi Seyites from Dersim and we aimed to contribute to some extent to this fieldwith a study on Alevism. In addition, our goal was to understand different aspects ofAlevism in Tunceli. In our research, we compared the social structure and rituals of DersimAlevism in the past and nowadays on the basis of information obtained from Ocakrepresentatives, which are considered as religious dignitaries by Alevis in Dersim.We used one of the qualitative research methods, in-depth interview. We preparedthe questions according to semi-structured interview technique and we used a purposefulsampling to select our interviewees. The reason behind this is that it provides thepossibility to study intensively with Ocakzades, which are considered as people who knowDersim culture and belief system.As a part of this research, the reasons behind the troubles and problems in theregion were examined and analysed. A study in which the main focus is change andtransformation cannot be understood without taking into account divers factors. Therefore,it is important to consider them. When it is necessary to analyse together and at the sametime many factors, the developments related to change are also widely covered.Key words: Alevism, Dersim, rituals