Kültürel süreklilik ve 'yer' in önemi: Mürefte ve şaraphaneleri

Abstract

Yerel değerlerin yok olma tehdidi ile karşı karşıya olduğu küreselleşen dünyada kültür varlıkları da bundan payını almaktadır. Buna tepki olarak, sürdürülebilir koruma ve kültürel süreklilik temaları 20. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren koruma disiplininin üzerinde durduğu temalar arasında yerini almıştır. Özellikle küçük ölçekli tarihi yerleşimlerin sahip olduğu miras değerlerini kaybetmeden geleceğe aktarılması, üzerinde önemle durulan bir konudur. Kültürel miras değerlerinin devamlılığının sağlanması için geçmişten gelen, o yere özgü tüm kültürel ögelerin yaşatılmasının gerekliliğine vurgu yapılmaktadır. Böylece, hem sürdürülebilir kalkınmaya destek sağlanabilecek hem de yerel halkta yaşadıkları yer ile ilgili aidiyet duygusu pekişecektir. Bu bağlamda Tekirdağ'ın deniz kıyısındaki beldelerinden biri olan Mürefte'nin bu üst başlığa örnek oluşturabilecek bir potansiyele sahip olduğu görülmüştür.Yerleşimdeki şaraphaneler 19. yüzyıldan bu yana hizmet vermiş ve bir kısmı halen vermektedir. Şaraphanelerin bir kısmı yıkılmış ve birçoğu da işlevsiz durumda olsa da, yaklaşık 30 adet şaraphane ayakta kalarak günümüze ulaşabilmiştir. Mürefte'nin yerel kültürünün önemli bir parçası haline gelmiş bu yapıları aynı zamanda endüstri mirası kapsamında görülmelidir. Şaraphaneler, fiziksel yapılarının ötesinde halkın belleğindeki yeri ile Mürefte'nin sahip olduğu kültürel önemi aktaran miras öğelerinin üst sırasında yer alır. Ayrıca şarabın yapımı için gerekli ürünü sunan ve bölgeye has üzüm tiplerini barındıran üzüm bağları, yörenin önemli kültürel peyzaj öğeleridir. Mürefte'nin kültürel sürekliliğinin önemli bir parçası olan bağlar da şaraphaneler gibi bugün tehdit altındadır. Alan çalışması sırasında gerçekleştirilen görüşmelerden halkın şarap üretimine ve bu kültürün yaşatılmasına ilgi duyduğu tespit edilmiştir. Tamamen sona ermemiş olan üretim sürecinin yeniden canlandırılması Mürefte'nin kültürel sürekliliğinin sağlanması yolunda katkı verecektir.Bu tez çalışması Trakya Bölgesi'nde kendine has yapılaşması ile Mürefte'nin mevcut miras değerlerini, sivil mimarlık örnekleri de dahil olmak üzere kültür varlıklarını tespit etmeyi ve özellikle tehdit altındaki şarap kültürü ve şarap üretim mimarisinin koruma sorunlarına değinmeyi amaçlamaktadır.

In a globalizing world, in which the local values are facing a concrete threat of extinction, cultural heritage assets also suffer from pressures of growth and rapid urban development. As a response, starting from the last three decades of 20th century, there has been an increase in the interest towards sustainable conservation and cultural contuniuty as hot topics of heritage conservation field. It is stressed that small scale historic settlements should be safeguarded to the future keeping their authentic tangible and intangible values and that in order to achieve a holistic understanding of heritage preservation, all cultural codes specific for each historic settlement should be regarded as an asset to be protected. This will not only support sustainable development but also will help raise awareness of the locals towards their own heritage.In this regard, Mürefte, one of the seaside towns of Tekirdağ, is selected as a case study for this research. The historic wineries in the settlement have been serving since the 19th century and some still continue their functions. Although some of the wineries have been demolished and many have been abandoned, about 30 buildings have survived to the our times. These masonry structures, which have become an important part of Mürefte's local culture, should also be considered as industrial heritage. Wineries with their unique places beyond their physical characteristics in the collective memory of Mürefte are among the heritage assets which convey the cultural significance attributed to the settlement. The vineyards in the region, which the local people harvest authentic breeds of grape additionally bear cultural landscape values and should also be regarded as part of the heritage and local elements which sustain contunity of the culture. Because some owners have stopped harvesting the vineyards, they have conservation issues as well as the deserted wineries of Mürefte and are regarded as to be under threat. From the deep-interviews with people of Mürefte as part of the field studies, it has been determined that the locals are actually interested in wine production and keeping this culture alive. The revitalization of the production process, which has not completely seized, will undoubtly contribute to ensuring the cultural continuity of Mürefte.This thesis aims to identify the existing heritage values of Mürefte, which is located in Thrace region, with its unique characteristics; to document the cultural assets in the settlement, especially those of historic winery buildings, and to address the conservation issues of these wineries, which can today be regarded as being under threat. After the determination of the conservation issues, potantials of these heritage buildings will be discussed and solutions for their adaptive-reuse will be proposed to safeguard their values to future generations.