Türk edebiyatında Hazret-i Hatice kıssaları (metin-inceleme)

Abstract

Türk edebiyatında Hz. Muhammet ile Hz. Hatice'nin evliliği, manzum ve mensur birçok eserde konu olarak işlenmiştir. Yazarının insanlara faydalı olmak ve dua almak amacıyla yazdığı bu eserler üzerinde son yıllarda birçok çalışma yapılmış ve yapılmaktadır. Bu çalışmada öncelikle Hz. Muhammet ile Hz. Hatice'nin evliliği hakkında yazılmış eserler, başlangıçlarına, çalışılıp çalışılmama durumlarına göre sınıflandırılmıştır. Sonra konuyu aynı şekilde işleyen altı farklı nüshadan tenkitli metin oluşturularak incelemelerde bulunulmuştur.Hz. Muhammet ile Hz. Hatice'nin evliliği üzerine şekillenen eserde üzerinde en çok durulan hikâye unsurları olay örgüsü ve şahıs kadrosudur. Şahıs kadrosunda derinlikli olarak üzerinde durulan ve anlatılan kişiler Hz. Muhammet ile Hz. Hatice'dir. Zaman ve mekân detaylandırılan unsurlardan değildir. Genellikle üçüncü tekil kişinin anlatıcı olduğu metinde hâkim (ilahi, tanrısal) bakış açısı kullanılmıştır. Anlatma, gösterme, betimleme, özetleme, konuşma, iç konuşma, iç çözümleme, geriye dönüş, pastiş gibi anlatım yöntem ve tekniklerinden faydalanılmıştır.Eski Anadolu Türkçesi ve Osmanlı Türkçesinin dil özelliklerinin görüldüğü eserler sade ve akıcı bir dille yazılmıştır. Eserde çeşitli deyim, atasözü ve halk söyleyişlerinin yanı sıra az da olsa Arapça ve Farsça kelime ve tamlamalar da bulunmaktadır. Mesnevi nazım şekli ile yazılan eserlerde, ahenk unsurlarından ölçü ve kafiyeye dikkat edilmiştir. İçinde iki gazel ve bir kaside bulunan metinde üç farklı aruz kalıbı kullanılmış, her beytin kafiyeli olmasına özen gösterilmiştir. Şairi belli olmayan eserde salât beyitlerinin kullanılması metnin mevlit olarak yorumlanmasına neden olmuştur.

In Turkish literature, Hz. Muhammed and Hz. Hatice's marriage has been treated as a subject in many poetic and prose works. In recent years, many studies have been done and are being done on these works written by the author to be useful to people and to receive prayers. In this study, first of all, Mr. Muhammed and Hz. The works written about Hatice's marriage were classified according to their beginnings and whether they were studied or not. Then, a critical text was created from six different copies that dealt with the subject in the same way, and examinations were made.Hz. Muhammed and Hz. In the work shaped on Hatice's marriage, the most emphasized story elements are the plot and the cast of characters. The people who are emphasized and described in depth in the personal staff are Hz. Muhammed and Hz. It is Hatice. Time and space are not elaborated elements. Generally, the dominant (divine, divine) point of view is used in the text in which the third person is the narrator. Expression methods and techniques such as narration, showing, describing, summarizing, speaking, internal speech, internal analysis, flashback, pastiche were used.The works in which the linguistic features of Old Anatolian Turkish and Ottoman Turkish are seen are written in a plain and fluent language. In addition to various idioms, proverbs and folk sayings, there are also a few Arabic and Persian words and phrases in the work.In the works written in masnavi verse, attention was paid to measure and rhyme, which are elements of harmony. Three different aruz patterns were used in the text, which includes two ghazals and an ode, and care was taken to ensure that each couplet rhymes. The use of salavat couplets in the work, whose poet is unknown, caused the text to be interpreted as a mawlid.