Morkaraman kuzularının Erzurum ili yetiştirici şartlarında büyüme ve gelişme özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Erzurum ilinde yetiştirici şartlarında 2018 ve 2019 yıllarında doğan 1032 baş Morkaraman kuzuların doğum ağırlığı, mera başı canlı ağırlığı, mera dönemi canlı ağırlığı, mera sonu canlı ağırlığı, mera başı günlük canlı ağırlık artışı, mera dönemi günlük canlı ağırlık artışı ve mera sonu günlük canlı ağırlık artışı gibi büyüme ve gelişme özelliklerini belirlemek ve ayrıca bu performans özellikleri arasındaki farklılıkları ortaya koymaktır. Yöntem: Kuzuların doğum ağırlıkları doğumu takiben ilk 24 saat içerisinde 10 g hassasiyetli dijital terazi ile tartılmış, kulaklarına işletme numarasını taşıyan plastik kulak küpeleri vurulmuş ve kuzuların işletme kayıtları başlatılmıştır. İşletme kayıtları olarak küpe numarası, kuzuların cinsiyeti, doğum tipi, doğduğu tarih, ana yaşı, meraya çıkış tarihi, meradan dönüş tarihi ile doğum, mera başı ve mera sonu ağırlıkları gibi veriler kayıt altına alınmıştır. Kuzuların her biri meraya çıkmadan bir gün önce mera başı canlı ağırlıkları ve meradan dönüş tarihinden bir gün önce mera sonu canlı ağırlıkları 100 g hassasiyetli kantarla belirlenmiştir. Çalışmada doğum ağırlığı, mera başı, mera dönemi ve mera sonu canlı ağırlığı ile mera başı, mera dönemi ve mera sonu günlük canlı ağırlıkları ele alınmıştır. Söz konusu parametreler üzerine cinsiyet, doğum tipi, yıl ve ana yaşı gibi kesikli çevre faktörlerinin etkisi incelenmiştir. Elde edilen verilerin analizinde genel linear model esas alınmış olup SPSS 20.0 paket program kullanılmıştır. Analiz sonucu önemli çıkan faktörlere ait ortalamaların farklılıklarının belirlenmesinde Duncan çoklu karşılaştırmalı testi uygulanmıştır. Bulgular: Kuzuların doğum ağırlığı, mera başı, mera dönemi ve mera sonu canlı ağırlıkları, mera başı, mera dönemi ve mera sonu günlük canlı ağırlık artışlarına ait genel ortalamalar ve standart hataları sırasıyla 3,67±0,03 kg, 24,82±0,27 kg, 13,76±0,22 kg, 38,25±0,30 kg, 226,16±3,17g, 141,77±2,57 g and 192,94±1,69 g olarak belirlenmiştir. İstatistik analiz sonuçlarına göre sadece mera dönemi canlı ağırlığa cinsiyet, doğum tipi ve ana yaşının, mera dönemi günlük canlı ağırlık artışına cinsiyet ve doğum tipinin ve mera sonu günlük canlı ağırlık artışına doğum tipinin etkisi önemsiz bulunmuştur. Morkaraman ırkı kuzuların sadece cinsiyetin mera dönemi canlı ağırlığına ve mera dönemi günlük canlı ağırlık artışına, doğum tipinin mera dönemi canlı ağırlığına, mera dönemi günlük canlı ağırlık artışına ve mera sonu günlük canlı ağırlık artışına ve ana yaşının mera dönemi canlı ağırlığına etkisi önemsiz olarak belirlenmiştir.Sonuç: Erzurum ilinde yetiştirici şartlarında, Morkaraman ırkı kuzuların büyüme ve gelişme özellikleri belirlenmiş ve mevcut şartlarda elde edilen verilerin Morkaraman kuzuların dikkate değer bir gelişme hızına sahip olduklarını göstermiştir. İlin mevcut yetiştirici ve mera şartlarında Morkaraman kuzuların canlı ağırlık ve günlük canlı ağırlık artışları dikkate alındığında kuzuların mera sonunda arzu edilen kesim canlı ağırlığına ulaşabildiği sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Morkaraman, büyüme ve gelişme, canlı ağırlık, canlı ağırlık artışı, kuzu

Purpose: In this study, it is aimed to determine the growth traits of Morkaraman lambs raised in breeder conditions born in 2018-2019 in Erzurum province. This study was conducted to determine the growth traits such as birth weight, weight at the beginning of grazing season, weight at the grazing season, weight at the end of the grazing season, daily weight gains up to the beginning of grazing season, daily weight gains at the grazing season, and daily weight gains up to the end of grazing season of 1032 Morkaraman lambs born in farm conditions in Erzurum province between 2018 and 2019. It was also planned to reveal the differences between these performance characteristics.Method: The birth weights of all of the lambs were obtained using a digital scale with 10 g precision within 24 h soon after the birth. Plastic ear tags bearing the farm number were attached to one of the ears of the lambs. In this way, the farm records of the lambs were started. The features recorded were as follows: earing number, sex of lambs, type of birth, date of birth, the age of dam date of the beginning of grazing season, date of the end of the grazing season, birth weight, weight at the beginning of grazing season and weight of the end of the grazing season. Each of the lambs was weighted using a 100 g sensitive scale the day before going to the pasture to determine their weights at the beginning of grazing season and the day before leaving the pasture to determine their weights at the end of the grazing season. In this study, some growth traits of the Morkaraman lambs were included, such as birth weight at the beginning of grazing season, weight at the grazing season, weight at the end of the grazing season, along with daily weight gains at the beginning of grazing season, daily weight gains at the grazing season and daily weight gains at the end of the grazing season. The effects of some environmental factors such as sex, birth type, year and age of dam on these traits were examined. A general linear model was constructed for the variance analysis of the data and the SPSS 20.0 statistical software package was used. Duncan's multiple comparison test was used to determine any significant differences in the means of a factor that were significant as a result of the variance analysis.Findings: The means and standard errors of birth weight, weight at the beginning of grazing season, weight at the grazing season, weight at the end of the grazing season, daily weight gains up to the beginning of grazing season, daily weight gains at the grazing season and daily weight gains up to the end of grazing season of the lambs were found as 3,67±0,03 kg, 24,82±0,27 kg, 13,76±0,22 kg, 38,25±0,30 kg, 226,16±3,17 g, 141,77±2,57 g and 192,94±1,69 g, respectively. According to the results of the variance analysis, all the factors had significant effects on the parameters except the effect of sex, type of birth and age of dam on weight at the grazing season, and the effect of sex and birth type on daily weight gain at the grazing season. The effect of sex, type of birth and age of dam on weight at the grazing season, and sex and type of birth on daily weight gains at the grazing season and type of birth on daily weight gains up to the beginning of grazing season were insignificant.Results: The growth traits of Morkaraman lambs reared under local conditions in Erzurum province were determined. The results of this study indicated that Morkaraman lambs had a good growth rate. Considering the live weight and daily live weight gains of Morkaraman lambs reared in the breeder and pasture conditions in Erzurum province, it was concluded that the lambs can reach to the desired slaughter weight up to the end of the grazing season.Keywords: Morkaraman, growth traits, weight, daily weight gains, lamb