Erzincan Altınada sulama şebekesinin sistem performansının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışma; Yukarı Fırat havzasında, sulama alanı 3600 hektar olan Erzincan Altınada Sulama Birliği şebekesinin 2014-2018 yıllarındaki sulama performansının izlenip değerlendirilmesi amacıyla yürütülmüştür. Yöntem: Bu çalışmada; sulama sistemi performans parametrelerinin belirlenmesinde daha önceki çalışmalarda kullanılan ve farklı araştırmacılar tarafından önerilen izleme ve değerlendirme parametreleri kullanılmıştır.İlk olarak şebekedeki sulama alanı oranları ile bu alanlar için gerekli net ve toplam su sağlanma oranları belirlenmiştir. Sonra bitkisel üretim değeri oranı ile bunun mali getirisi tespit edilerek elde edilen değerlerin planlama öngörülerini hangi düzeyde yaklaşabildiği ortaya konulmuştur. Sonuçta şebekeye ilişkin gerekli mali yeterlilik ve mali etkinlik oranları, su ücretlerinin tahsilat oranı, sürdürülebilir sulama alanı oranı ile karlılık oranları belirlenerek elde edilen değerler literatürle karşılaştırılarak yorumlanmıştır.Bulgular: Şebeke sahasında üreticilerin planlama öngörülerine uygun ekim desenini uygulamadıkları belirlenmiştir. Sulu tarıma açılmış toplam alan 3.600 hektar iken araştırma yıllarında 2.254,93 ha ile 2.751,56 arasında değişen alanlarda bitkisel üretim yapıldığı belirlenmiştir. Araştırma yıllarında sürdürülebilir sulama alanı oranları %130,83 ile %159,65 arasında iken sulama alanı oranları değerleri %62,64 ile %76,43 arasında kalmıştır. Şebekenin su kaynakları yeterliliği bakımından sorunu bulunmamaktadır. Şebekede aylık bazda net su temin oranlarının 0,78 ile 3,44 arasında iken toplam su temin oranlarının 1,53 ile 6,70 arasında değiştiği, yani çiftçinin aşırı su kullanma eğiliminin olduğu belirlenmiştir.Altınada sulama birliği sahasında üretim değeri oranı %33,05 ile %44,79; karlılık oranı ise 0,95 ile 2,59 arasındadır. Mali etkinlik oranı %22,70 ile %53,30 mali yeterlilik oranı %45,24 ile %101,64, yıllık tahsilât oranı %13,0 ile %96, toplam tahsilat oranı da %89 ile %169 arasında gerçekleşmiştir.Sonuç: Altınada Sulama Birliği şebekesinde ekonomik parametreler bakımından planlama beklentilerine yaklaşılamadığı görülmüştür. Üretimin planlama öngörülerine yaklaşabilmesi için sulama alanı oranının artırılması, mali getirileri göz önüne alınarak üretim deseninin gözden geçirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır Anahtar Kelimeler: Sulama şebekesi performansı, izleme ve değerlendirme, sulama oranı, su sağlama oranı, mali etkinlik oranı, mali yeterlilik oranı, sulama yöntemi

Purpose: This study was conducted for the purpose of monitoring and evaluating irrigation system performance of the Erzincan Altınada Irrigation Union scheme which located Upper Euphrates basin and has an irrigation area of 3600 hectares in the years 2014-2018.Method: In this study; monitoring and evaluation parameters were used for determining irrigation system performance Altınada scheme which were used in previous studies and recommended by different researchers. First of all, the rates of irrigation area and the rates of net and total water supply ratio for the scheme were determined. Then, the amount of crop production and its financial return were determined, and it was revealed at what level the financial income obtained could approach the projections at the planning stage. Finally, the rates of required financial adequacy and financial efficiency related to the operation of scheme, the collection rates of water fees, the rates of sustainable irrigation area and the profit rates were determined.Findings: It was determined that farmers did not produced suitable for crop patterns specified in the planning report. While total area of irrigated farming is 3600 hectare, in the research years, plant production has been done in the areas changing between 2254.93 hectare and 2751.56 hectare. Sustainable irrigation area ratios have been 130,83 percent and 159,65 percent in the research years, where are irrigation area ratios remain between 62,64 percent and 76,43 percent. Altınada irrigation scheme has no problem about water supply sufficiently. While monthly net irrigation water supply ratio in the scheme is between 0,78 and 3,44, total water supply ratio also changes between 1,53 and 6,70. These results indicate that farmers have too much water use tendency. The production value ratio in Altınada irrigation varied between 33.05% and 44.79%, and the profitability ratio varied between 0.95 and 2.59. The financial efficiency ratios were varied from 22.70% to 53.30%, while financial capability ratios were 45.24% to 101.64%. While the collection rates of irrigation water fees was varied from 13.0% to 96.0% on an annually, the total collection rates were from 89% to 169%.Result: It can be said that the economic income obtained from the Altınada Irrigation scheme is far from the planning projections. It has been concluded that the irrigation area ratio should be increased and crop pattern should be revised by considering the financial returns of these pattern in order to approach the planning predictions.Keywords: Irrigation scheme performance, monitoring and evaluation, irrigation ratio, water supply rate, financial adequacy rate, irrigation method