İspir Sırakonaklar yerleşimi kırsal mimarisinin incelenmesi ve kırsal turizm açısından değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Son yıllarda ülkemizde ve dünyada kırsal alanların hızla göç vererek ıssızlaşmaya başlamasıyla, kırsal bölgedeki nüfusun korunmasıyla ilgili çalışmalar önem kazanmaya başlanmıştır. Kırsal nüfusun azalması; kırsal kimliği oluşturan kültürel, mimari ve doğal özelliklerin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada Erzurum'un İspir ilçesine bağlı Sırakonaklar Köyü mimari açıdan incelenerek, tanınmayan bölgenin turizme kazandırılıp yerel olarak kalkındırılması ve mimari değerlerinin korunarak gelecek nesillere aktarılması önerilmektedir.Yöntem: Öncelikle kırsal mimari, kırsal turizm kavramları üzerinde durularak literatür çalışması yapılmıştır. Sonra çalışma alanı olan Sırakonaklar Köyü'nün coğrafi, tarihi ve sosyo-ekonomik özellikleri aktarılmıştır. Geniş bir coğrafyaya yayılan Sırakonaklar Köyü içinde Cücebağ Mahallesi, sahip olduğu tarihi kilise ve köyün ilk mahallesi olması nedeniyle; Yoncalık mahallesi ise özgün kırsal konut dokusunun yoğun olması, muhtarlık ve sağlık ocağı gibi kamusal hizmetlerin bulunması sebebiyle çalışma alanı olarak seçilmiştir. Yapıların işlevleri, kullanım durumu ve kat sayısı gibi genel özelliklere ilişkin çeşitli analizler yapılarak mevcut durumları ortaya konulmuştur. Alan çalışması sırasında alınan rölöveler, fotoğraflar ve üç boyutlu modellerle köyün geleneksel konut mimarisi incelenmiştir. Elde edilen veriler ışığında Sırakonaklar Köyü'nün kırsal turizm potansiyelleri, değerleri ve sorunları ortaya konularak bölgenin turizme kazandırılması için öneriler yapılmıştır. Bulgular: Sırakonaklar Köyü'nün yerleşim ve kırsal mimari özellikleri incelenerek kırsal turizm açısından potansiyelleri ortaya konulmuştur. Bölgenin kırsal turizme yönelik değerleri incelenerek olumlu-olumsuz özellikleri değerlendirilmiş; bölgeyi kırsal turizme kazandırmaya yönelik önerilerde bulunulmuştur.Sonuç: Kırsal bölgeleri kalkındırarak kimlik kazandıran değerleri koruma altına almak kırsal alanlardaki mimari ve kültürel kimliğin sürdürülebilir olması adına önemlidir. Kırsal turizm, Sırakonaklar Köyü değerlerinin korunması ve yerel kalkınmanın sağlanması için önemli bir araçtır.Anahtar Kelimeler: kırsal mimari, geleneksel konut mimarisi, İspir-Sırakonaklar Köyü, kırsal turizm, koruma, Erzurum

Purpose: In recent years, with the rapid migration of rural areas in our country and all the world and becoming desolation, preservation of the population in the rural areas has became important. Decrease of rural population causes the cultural, architectural and natural features that comprise the rural identity to face the danger of extinction by being neglected. With this study, Sırakonaklar Village of İspir district of Erzurum was studied in terms of architecture. With this study, it is recommended to bring the unknown region to tourism, to develop it locally and to transfer it to future generations by preserving its architectural values.Method: First of all, a literature study was conducted by dwell on the concepts of rural architecture and rural tourism. Then, which is the study area Sırakonaklar village's geographical, historical and socio-economic characteristics are explained. In Sırakonaklar village which is spread over wide field; Cücebağ and Yoncalık neighborhood have been chosen as study area. Cücebağ neighborhood has been chosen as the due to its historical church and being the first district of the village; Yoncalık neighborhood has been chosen because the settlement is dense and compatible with the topography, and the mukhtar's office and the health center are located here. Various analysis were made such as building functions, usage status and number of floors related the general characteristics of the buildings and current situation was revealed. The traditional residential architecture of the village was examined with surveys, photographs and three-dimensional models. In the light of the data obtained, rural tourism potentials, values and problems of Sırakonaklar Village were revealed and suggestions were made to bring the region to tourism.Findings: Sırakonaklar Village's potentials in terms of rural tourism have been revealed by examining the residential area characteristics and rural architectural features. The values of the area for rural tourism were examined and its positive and negative features were evaluated and suggestions have been made to bring the region to rural tourism.Conclusion: Developing rural areas by conserving the values that give identity to rural areas are important for the sustainability of architectural and cultural identity in rural areas. Rural tourism is an important tool for the protection of the values and local development of Sırakonaklar Village.Keywords: rural architecture, traditional residential architecture, İspir-Sırakonaklar village, rural tourism, conservation, Erzurum