Yeni bir görsel peyzaj analizi yöntemi ile peyzaj unsurlarının insan psikolojisine etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada farklı peyzaj unsurlarının insan psikolojisindeki etkilerini saptamak amacıyla klasik görsel peyzaj değerlendirme analizine ek olarak fNIRS ve Eye tracking yöntemlerinin bir arada kullanılması amaçlanmıştır. Görsel kalite analizi ile yapılan alışılagelmiş analizlerde ortaya çıkabilecek kısıtlamaların giderilmesinin sağlanması, insanların görsel kalite anketi ile ifade ettikleri beğenme(me)nin cihazlardaki yansımasının belirlenmeye çalışılması ve sonuçların doğruluğunun yalnızca görsel veriler ile değil, beyindeki ve gözdeki fizyolojik tepkiler ile de ölçülerek test edilmesi de hedeflenmiştir. Yöntem: Peyzaj tasarımlarında en fazla kullanılan 4 peyzaj unsuru (su yüzeyi; bitkisel tasarım; yer örtücüler ve çalılar; meydan ve sert zeminler) belirlenmiş, her bir unsurdan 10'ar adet görsel materyal olarak kullanılmıştır. Her bir peyzaj unsurunun görsel peyzaj analizi için akademik çevreden 48 katılımcı ile araştırma yürütülmüştür. İlk olarak laboratuvar ortamında hazırlanan altyapı ile beraber fNIRS ve Eye tracking ölçümleri birlikte yapılmıştır. İkinci olarak aynı katılımcılarla klasik görsel peyzaj analizi likert ölçeğine göre değişik peyzaj sıfatları üzerinden 1-5 puan verilerek bire bir olarak gerçekleştirilmiştir. Cihaz sonuçları ve klasik görsel peyzaj analiz sonuçlarının istatiksel olarak değerlendirilmesi yapılmıştır.Bulgular: Peyzaj unsurunun beğenisini insan beynindeki kanlanma düzeyi ile ölçülmesi yöntemi olan fNIRS cihazı analizinden farklı sonuçlar elde edilmiştir. Görsel peyzaj açısından beyindeki Ch4 ve Ch16 kanallarında su yüzeyi, yer örtücü ve çalılar ile değişik bitkisel tasarımların olumlu etki ettiği tespit edilmiştir. Değişik peyzaj görsellerinin insan beyninin farklı noktalarında farklı etkilere sahip olduğu ortaya çıkmıştır. Eye tracking (göz odaklanması) analizinde heterojen tasarımlara sahip bitkisel öğelere en fazla odaklanıldığı belirlenmiştir. En az odaklanmanın ise homojen tasarıma sahip olan su yüzeyleri görsellerine olduğu tespit edilmiştir. Klasik görsel peyzaj analizinde ise en fazla su yüzeyleri ile bitkisel tasarım unsurları beğenilmiştir. En az ise beğeninin meydanlar ve sert zeminler olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Sonuç: Araştırmada 4 farklı peyzaj unsurundan görsel peyzaj analizinde kullanılan 3 değişik yöntemde farklı sonuçlara ulaşılmıştır. Klasik görsel peyzaj analizi sonuçları ile odaklanma ve beyindeki kanlanma/oksijenlenme durumu arasında farklılıklar olduğu tespit edilmiştir. Her 3 yöntem sonucu bitkisel tasarım uygulamaları klasik görsel peyzaj ve insan fizyolojisi tepkilerine göre daha fazla beğenildiği belirlenmiştir. Yapılacak bitkisel tasarım projelerinde mekân estetik değerinin arttırılması için tasarım kriterlerinin göz önüne alınmasının gerekliliği sonucuna ulaşılmıştır.

Purpose: In this study, it is aimed to use fNIRS and Eye tracking methods together, in addition to classical visual assessment analysis, in order to determine the effects of different landscape elements on human psychology. It is also aimed to eliminate the limitations that may arise in conventional analyzes made with visual quality analysis, to try to determine the reflection of the likes and dislikes expressed by people with the visual quality questionnaire on the devices, and to test the accuracy of the results by measuring not only the visual data, but also the physiological responses in the brain and eye. Method: The 4 landscape elements most used in landscape designs (water surface; vegetative design; groundcovers and shrubs; square and hard floors) were determined, and 10 of each element were used as visual materials. For the visual landscape analysis of each landscape element, a research was conducted with 48 participants from the academic environment. First, fNIRS and Eye tracking measurements were made together with the infrastructure prepared in the laboratory environment. Secondly, the classical visual landscape analysis was carried out with the same participants on a one-to-one likert scale by giving 1-5 points over different landscape adjectives. Statistical evaluation of device results and classical visual landscape analysis results was made.Findings: Different results were obtained from the fNIRS device analysis, which is the method of measuring the landscape element's taste with the blood supply level in the human brain. In terms of visual landscape, it has been determined that the water surface, ground covers and shrubs and different plant designs have a positive effect on the Ch4 and Ch16 channels in the brain. It has been revealed that different landscape images have different effects on different parts of the human brain. In the eye tracking analysis, it was determined that the most focused on herbal elements with heterogeneous designs. It was determined that the least focus was on the images of water surfaces with a homogeneous design. In the classical visual landscape analysis, water surfaces and plant design elements were preferred the most. It was concluded that the least favorite was the squares and hard floors.Conclusion: In the research, different results were obtained in 3 different methods used in visual landscape analysis from 4 different landscape elements. It has been determined that there are differences between the results of classical visual landscape analysis and focusing and blood supply/oxygenation status in the brain. As a result of all 3 methods, it was determined that plant design applications were more appreciated than classical visual landscape and human physiology responses. It has been concluded that it is necessary to consider the design criteria in order to increase the aesthetic value of the space in the plant design projects to be made.