Mesleki şüpheciliğin iç denetim kalitesine etkisi: Türkiye'deki özel sektör iç denetçileri üzerine bir araştırma

Abstract

İşletmelerde kurumsal yönetim anlayışının benimsenmesinde iç denetim faaliyetleri anahtar bir faktördür. İşletmenin sürekliliğinin sağlanmasında, koymuş olduğu hedeflerine ulaşmasında, faaliyetlerinin etkinlik ve verimliliğinin arttırılmasında, finansal tablolarının güvenilirliğinin sağlanmasında iç denetime önemli görevler düşmektedir. Bu sebeple bir kurumda üst yönetim etkin bir iç denetim sistemi oluşturmalı ve iç denetim faaliyetlerinin kalitesini arttırılmasını desteklemelidir. İç denetim faaliyetlerinin kalitesi iç denetimden beklenen faydanın sağlanması açısından önemlidir. İç denetçiler tarafından yürütülen iç denetim faaliyetlerinin kalitesi birçok faktöre bağlıdır. Fakat bunlardan en önemlisi iç denetçilerin sahip olması gereken mesleki şüphecilik tutumudur. Bir iç denetçinin mesleki şüphecilik anlayışını benimsemesi denetim sürecinde önemli bir husustur ve iç denetim kalitesini arttıran önemli unsurlardan birisidir. Araştırmanın birinci bölümünde denetim, iç denetim ve iç kontrol kavramları, ikinci bölümünde ise mesleki şüphecilik kavramı detaylı bir şekilde açıklanmış ayrıca iç denetim kalitesi için temel bir çerçeve oluşturulmuştur. Son bölümde ise mesleki şüphecilik ile iç denetim kalitesi arasındaki ilişkinin ortaya konulması için anket uygulaması ve sonuçlarına yer verilmiştir. Bu araştırmanın temel amacı iç denetçilerin mesleki şüphecilik özelliklerinin iç denetim kalitesine etkisinin araştırılmasıdır. Bu amaçla Türkiye'de faaliyet gösteren ve TİDE (Türkiye İç Denetim Enstitüsü)'ye üye olan iç denetçilere yönelik anket uygulaması yapılmıştır. Elde edilen veriler neticesinde iç denetçilerin mesleki şüphecilik düzeyleri belirlenmiş ve mesleki şüphecilik tutumlarının yürüttüğü iç denetim faaliyetlerine etkisi ortaya konulmuştur. Araştırmada öncelikle kullanılan ölçekler için açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ayrıca araştırmada kullanılan ölçekler ve bu ölçekler arasındaki ilişkinin test edilmesi için Yapısal Eşitlik Modeli (YEM)'nden yararlanılmıştır. Buna göre araştırmada öncelikle ölçüm modeli, sonrasında da yapısal model test edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda mesleki şüphecilik ile iç denetim kalitesi arasında olumlu ilişki tespit edilmiş iç denetçilerin mesleki şüphecilik düzeyleri arttıkça yürüttükleri iç denetim faaliyetlerinin kalitesinin de arttığı ortaya konulmuştur.

Internal auditing is a key factor in adoption of corporate governance for companies. internal audit has an important role in ensuring the continuity of companies, achieving goals, improving the efficiency and productivity, and assuring the credibility of financial statements. For this reason, top management must establish an effective internal audit system and support the improvement of internal auditing. The quality of internal auditing is important in terms of acquiring the expected benefit from internal audit. The quality of internal auditing carried out by internal auditors depends on many factors. The most important of these factors is the attitude of Professional skepticism which internal auditors must have. The adoption of sense of professional skepticism by internal auditor is a key factor for the auditing process and is one of important foctors which improve the quality of internal audit.In the first part of the research, the concepts of audit, internal audit and internal control, and in the second part, the concept of professional skepticism is explained comprehensively and a basic framework for internal audit quality is established. In the last part, the survey application and its results are given in order to present the relationship between professional skepticism and internal audit quality.The main purpose of this research is to investigate the effect of professional skepticism of internal auditors on internal audit quality. For this purpose, a survey was applied to the internal auditors operating in Turkey and who are members of TIDE (Turkish Internal Audit Institute). As a result of the data obtained, the professional skepticism levels of the internal auditors were presented and the effect of professional skepticism on the internal audit activities carried out was revealed. Firstly, explanatory and confirmatory factor analysis was used for the scales used in the study. Further, the Structural Equation Model (SEM) was used to test the scales used in the research and the relationship among these scales. According to this, firstly the measurement model was tested, and then the structural model was tested in our research. As a result of the analyzes, a positive relationship was determined between professional skepticism and internal audit quality, and it was presented that as the level of professional skepticism of internal auditors increases, the quality of the internal audit activities they carry out also increases.