Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e geleneksel ve dini bayramlar (1908-1938)

Abstract

Her milletin kendi gelenek ve göreneklerini yansıtan, birlik ve beraberlikiçerisinde kutlanan, ortak duyguların paylaşıldığı, özel günleri ve bayramları vardır.İslamiyet öncesi Türk devletlerinde daha çok tabiat olaylarını kutlamak içinbayramlar ve törenler yapılmıştır. Eski Türk toplumlarında tabiatın yeniden dirilmesidemek olan ilkbahar ve yazın gelişi, büyük merasimlerle kutlanmıştır. Kökeni çokeski zamanlara inen, baharın ve yazın habercisi olan Nevruz ve Hıdırellez geleneği,zaman içerisinde değişime uğrayarak günümüze kadar gelmeyi başaran köklübayramlarımızdan olmuştur. Türk toplulukları, İslamiyet'i kabul ettikten sonra bu ikibayrama dini mahiyet kazandırılmış ve kutlamalarda yapılan adetler İslami anlayışiçerisinde devam ettirilerek, günümüze kadar ulaşmayı başaran gelenekselbayramlarımızdan olmuştur. Osmanlı Devleti içerisinde ise, en çok öne çıkanbayramlar Ramazan ve Kurban Bayramları olmuştur. Bu iki dini bayram, Osmanlıgeleneğinde devlet düzeyinde ve devlet erkânının katılımıyla kutlanmıştır. Ramazanve Kurban Bayramları zaman içerisinde değişime uğramışsa da günümüze kadardeğerini korumaya devam etmiştir.Meşrutiyet devriyle birlikte dini bayramların yanında milli bayram kavramıortaya çıkmıştır. Bu dönem ile birlikte milli duyguları öne çıkarmak ve yeni rejimitopluma daha çabuk benimsetebilmek için bayram kutlamaları önemli bir vasıtahaline gelmiştir. Bu devrin ilk milli bayramı Iyd-i Milli (Hürriyet Bayramı) olmuş ve1909 yılından itibaren her yıl Meşrutiyet'in ilan tarihi olan 10 Temmuz (23 Temmuz)gününde halkın coşkulu katılımıyla kutlanmaya başlanmıştır.Milli Mücadele ve Cumhuriyet dönemi ile birlikte yaşanan tarihi olaylaretrafında birçok milli bayram resmi olarak hayatımıza girmeye başlamıştır. Bubayramlardan ilki ise 23 Nisan Hâkimiyet-i Milliye Bayramı (23 Nisankutlamalarında mekteplilerin ön plana çıkması ile bu tarih 1925 yılında `ÇocukGünü`, 1926 yılında ise `Çocuk Bayramı` olarak görülmüş ve Hâkimiyet-i MilliyeBayramı ile Çocuk Bayramı bir arada kutlanmaya başlamıştır. 27 Mayıs 1935 yılındaçıkarlan kanun ile 23 Nisan `Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı` olarak kabuledilmiştir.) olmuştur. Cumhuriyet Bayramı, Gençlik ve Spor Bayramı ve ZaferBayramı Cumhuriyet'in ilk yıllarıyla birlikte kutlanmaya başlanmış ve günümüzeiiikadar kutlanmaya devam etmişlerdir. Tezimizin ana çerçevesini bahsedilen bubayramlar oluşturmaktadır. Tezimiz bir giriş ve üç bölümden oluşmaktadır.Çalışmanın giriş bölümünde, bayram kavramı açıklandıktan sonra tezimizdebahsedilen bayramların ortaya çıkışı ve gelişim aşamalarından kısaca bahsedilmiştir.Birinci bölümde, Meşrutiyet'in ilanına kadar olan süreçteki törenlere vebayramlara değinilmiştir. Devlet geleneğinde önemli bir yere sahip olan resmi vedini törenlere değinildikten sonra dini bayramlar ile Nevruz ve HıdırellezBayramlarının nasıl kutlandığı hakkında bilgilere yer verilmiştir.İkinci Bölümde, İttihat ve Terakki dönemi ve Milli Mücadele dönemindekutlanan bayramlar incelenmiştir. Tezimizin esas bölümünü oluşturan bu bölümde,II. Meşrutiyet'in ilanı sürecine değinilmesinin ardından Osmanlı'da milli bayramanlayışının oluşmasının ilk aşaması olan Meşrutiyet Bayramı ele alınmıştır.Ardından, Türk geleneği için oldukça önem arz eden dini bayram kutlamalarının II.Meşrutiyetten Cumhuriyetin ilanına kadar olan süreçte halk ve devlet nezdinde neşekilde kutlanıldığına ve bu devirle birlikte dini bayram kutlamalarında yaşanandeğişimler incelenmiştir. Geleneksel bayramlarımız olan Nevruz ve Hıdırellezkutlamaları ise ayrı bir alt başlıkta ele alınmıştır.Üçüncü Bölümde ise, Cumhuriyet dönemindeki bayramlar ele alınmıştır.Cumhuriyetin ilan edilmesine değinildikten sonra bu dönemde kutlanmaya başlayanCumhuriyet Bayramı, Gençlik ve Spor Bayramı ve Zafer Bayramları 1923-1938yılları arasında ele alınarak, araştırılmıştır. Dini Bayramlar alt başlığı altında ise, yenirejimin Ramazan ve Kurban Bayramları üzerindeki etkisine, dini bayramlar içinyapılan bayram hazırlıklarına, törenlere ve resmikabullerin nasıl gerçekleştiğine dairincelemeler yapılmıştır. Ayrıca Cumhuriyet devrinde kutlanmaya devam edenNevruz ve Hıdırellez Bayramlarının bu devirle birlikte nasıl kutlandığı vekutlamalarda yaşanan değişimlere dair bilgilere yer verilmeye çalışılmıştır.

Every nation has special days and holidays that reflect their traditions andcustoms, are celebrated in unity and togetherness, and share common feelings. In thepre-Islamic Turkish states, festivals and ceremonies were held to celebrate naturalevents. The arrival of spring and summer, which means the resurrection of nature inold Turkish societies, was celebrated with great ceremonies. The tradition of Nevruzand Hıdırellez, which has its origins in ancient times and is the harbinger of springand summer, has been one of our deep-rooted holidays that have survived to thepresent day by changing over time. After the Turkish communities accepted Islam,these two festivals were given a religious character and the traditions made in thecelebrations were continued in Islamic understanding and became one of ourtraditional holidays that managed to reach the present day. In the Ottoman Empire,the most prominent holidays were Ramadan and Eid Qurban. These two religiousholidays were celebrated at the state level and with the participation of state officialsin the Ottoman tradition. Although Ramadan and Sacrifice Holidays have changedover time, they have continued to preserve their value until today.With the Second Constitutional Era, the concept of national holiday emergedalongside religious holidays. With this period, feast celebrations have become animportant tool in order to bring national feelings forward and to adopt the newregime to the society more quickly. The first national holiday of this period was Iyd-iMilli (Freedom Day) and it has been celebrated with the enthusiastic participation ofthe people on July 10 (23 July), the date of the declaration of the ConstitutionalMonarchy, every year since 1909.Many national holidays have officially started to enter our lives around thehistorical events that took place with the National Struggle and the Republic period.The first of these holidays is the 23 April National Sovereignty Day (April 23celebrations, when the students came to the fore, this date was seen as `Children'sDay` in 1925 and as `Children's Day` in 1926, and the National Sovereignty Dayand Children's Day were celebrated together. With the law enacted on May 27, 1935,April 23 was accepted as `National Sovereignty and Children's Day`). Republic Day,Youth and Sports Day and Victory Day started to be celebrated with the first years ofvthe Republic and have continued to be celebrated until today. The main frameworkof this thesis is these feasts. This thesis consists of an introduction and three parts.In the first part, the ceremonies and holidays in the process until theproclamation of the Constitutional Monarchy are mentioned. After mentioning theofficial and religious ceremonies that have an important place in the state tradition,information about religious holidays and how Nevruz and Hıdırellez Holidays arecelebrated are given.In the second part, the holidays celebrated during the period of Union andProgress and the National Struggle were examined. In this section, which constitutesthe main part of our thesis, after the proclamation of the Constitutional Monarchy,the first stage of the formation of the understanding of the national holiday in theOttoman Empire, the Constitutional Day is discussed. Then, the religious holidaycelebrations, which are very important for the Turkish tradition, were carried out inthe II. In the process from the 2nd Constitutional Monarchy to the proclamation ofthe Republic, how it was celebrated by the people and the state, and the changes inreligious holiday celebrations with this era were examined. The celebrations ofNevruz and Hıdırellez, which are our traditional holidays, are discussed in a separatesub-title.In the third part, the holidays in the Republican period are discussed. Aftermentioning the proclamation of the Republic, Republic Day, Youth and Sports Dayand Victory Days, which started to be celebrated in this period, were studied between1923-1938. Under the Religious Holidays sub-title, the effects of the new regime onRamadan and Eid Qurban, the preparations for the religious holidays, the ceremoniesand the official acceptances were examined. In addition, it has been tried to giveinformation about how Nevruz and Hıdırellez Holidays, which continued to becelebrated in the Republican era, were celebrated with this period and the changes inthe celebrations.