Türkiye Selçuklu devleti döneminde doğal afetler ve salgın hastalıklar (Kuruluştan yıkılışına kadar)

Abstract

26 Ağustos 1071 Malazgirt Savaşı neticesinde Anadolu'ya Türk göçü artmış ve bunun neticesi olarak Türkiye Selçuklu Devleti kurulmuştur. Bu kısa zamanda Anadolu coğrafyasında hâkimiyet sağlayan Selçuklu Devleti siyasi bir teşekkül haline gelmiştir. Süleyman Şah önderliğinde kurulan bu devlet dünya ve Türkiye tarihinde önemli bir yere sahiptir. Selçuklu Devleti de her devlet gibi hayatın içinden olan doğal afetler ve salgın hastalıklarla karşı karşıya kalmıştır. Bu tür felaketler devleti siyasi, sosyal, ekonomik ve her yönden çıkmaza sürüklemiştir. Selçuklu Devleti'nde yaşanan bu afetler; doğal ve yapay afetler olarak tasnif edilebilir. Deprem, kuraklık, kıtlık, sel ve çekirge istilâları gibi doğal afetler toplum hafızasında önemli yer edinmiştir. Dönemde görülen salgın hastalıkların en şiddetlisi Orta Çağ tarihinde olduğu gibi veba salgını olmuştur. Vebanın yanı sıra sıtma, cüzzam, çiçek ve diğer hastalıklar da görülmüştür. Bu hastalıklar insanlar ve diğer canlıları ciddi anlamda etkilemiştir. Bazen bu hastalıklar salgın halini almış, bazen de tek bir vaka ile sınırlı kalmıştır. Savaşlarla birlikte meydana gelen tahrip, yağma, kundaklama, yangın vd. beşeri afetlerde arazi yapısını olumsuz etkilemiş bu da iklim değişikliklerini beraberinde getirmiştir. Bu dönemde Anadolu coğrafyasını çepeçevre saran Haçlı ve Moğol istilâlarının getirmiş olduğu siyasi buhranın yanı sıra Anadolu'daki bazı hastalıkların yaşanmasında bu siyasi etkileşimlerin de payı olmuştur. Hem iç kaynaklı hem dış kaynaklı yaşanan felaketler bazı yapılanmaları zaruri kılmıştır. Bu yapılar daha çok hastane ve sıhhî kurumlar olarak yaygınlık kazanmış ve bu dönemde sağlık hizmetinde ciddi bir ilerleme kaydedilmiştir. Bu çalışmamızda Türkiye Selçuklu Devleti döneminde meydana gelen doğal afetlerin ve salgın hastalıkların; Anadolu coğrafyasına olan etkisi ele alınmıştır. Bununla birlikte afetlerin ve salgın hastalıkların tarih boyunca dinî ikaz olarak algılanması ve halkın bu durum karşısındaki tutumu ele alınmıştır. Bahsi geçen dönemde meydana gelen doğal afetler ve salgın hastalıklar diğer amillerle birlikte dönemin kaynakları ışığında aydınlatılmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Doğal Afetler, Salgın Hastalıklar, Politik Afetler, Türkiye Selçuklu Devleti.

As a result of the Battle of Malazgirt on August 26, 1071, Turkish immigration to Anatolia increased and as a result, the Seljuk State of Turkey was established. In this short time, the Seljuk State, which gained dominance in the Anatolian geography, became a political entity. This state, which was founded under the leadership of Süleyman Şah, has an important place in the history of the world and Turkey. The Seljuk State, like every state, faced natural disasters and epidemic diseases from life. Such disasters have led the state to a political, social, economic and all-around impasse. These disasters in the Seljuk Empire; can be classified as natural and artificial disasters. Natural disasters such as earthquakes, droughts, famines, floods and locust invasions have gained an important place in society's memory. The most severe of the epidemic diseases seen in the period was the plague epidemic as in the history of the Middle Ages. In addition to plague, malaria, leprosy, smallpox and other diseases have also been seen. These diseases have seriously affected humans and other living things. Sometimes these diseases have become epidemics, and sometimes they have been limited to a single case. Destruction, looting, arson, fire, etc. that occurred with wars adversely affected the land structure in human disasters, which brought climate changes. In this period, in addition to the political crisis brought about by the Crusader and Mongol invasions that surrounded the Anatolian geography, these political interactions also played a role in the experience of some diseases in Anatolia. Both internal and external disasters have made some structures essential. These structures have become widespread as hospitals and sanitary institutions and a significant progress has been made in health care during this period. In this study, natural disasters and epidemic diseases that occurred during the Seljuk State of Turkey; Its impact on the Anatolian geography was discussed. In addition, the perception of disasters and epidemics as religious warnings throughout history and the attitude of the people towards this situation were discussed. The natural disasters and epidemics that occurred in the aforementioned period were tried to be illuminated in the light of the sources of the period together with other amil.Keywords: Natural Disasters, Epidemic Diseases, Political Disasters, Seljuk State of Turkey.