Mimaride uyarlanabilirlik değerlendirme kriter setinin oluşturulması ve örnekler üzerinden okunması

Abstract

Mevcut bina stoku ekonomik, sosyal ve kültürel varlığın bir parçasıdır ve bu değerin etkin kullanımı sürdürülebilir bir gelecek bakımından önemlidir. Ancak içinde bulunduğumuz çağda, binaların yapısal ömrü sosyal, ekonomik, teknolojik değişimlere bağlı olarak hızla dönüşen işlevsel ömründen daha uzundur ve bu durum bir binanın yaşam döngüsü boyunca dönüşüme uğramasını zorunlu kılmaktadır. Dijital çağa ait olan iklim sorunları, halk hareketleri ve küresel sorunlar kent, binalar ve kullanıcı için değişimin nitelik ve kapsamını geçmişe kıyasla farklılaştırmaktadır. Kullanıcıların bina ve kentsel mekâna ilişkin taleplerindeki değişiklik de paralel biçimde farklılaştırmaktadır. Değişime uyum sağlayamayan yapıların âtıl kalması ya da yıkılması ekonomik, sosyal, kültürel ve ekolojik bakımdan sürdürülebilir bir seçenek değildir. Değişime yanıt oluşturmak, binalara geri dönüştürülebilir ve uyarlanabilir kapasiteleri üzerinden yaklaşmak duyarlı bir yaklaşım halini almaktadır. Bu bağlamda mimaride uyarlanabilirlik kavramına ait kriterlerin netleştirilmesi ve değerlendirilmesine ilişkin bir araç oluşturmak önem taşımaktadır. Bu tez çalışması mimaride uyarlanabilirlik tartışmasını kapsayıcı tanımların ötesine taşımayı ve sınıflandırma ve uygulamaya yönelik bir değerlendirme kriter seti önermeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla ulusal ve uluslararası literatürden elde edilen verilerle binaların uyarlanabilirliğinin değerlendirilmesinde kullanılabilecek bir kriter seti oluşturulmuş ve bu kriter setinin uygulanabilirliği örnekler üzerinden değerlendirilmiştir.

The existing building stock constitutes economic, social and cultural assets and the effective use of these assets is significant for a sustainable future. However, the current era revealed that the structural life of buildings lasts longer than their functional life, as a result of the rapid transformations due to social, economic and technological changes. Such paradigm requires buildings to undergo transformations throughout their life cycle. Climate problems, public movements and global concerns of the digital age further differentiate the nature and scope of change for the urban environments, buildings and occupants compared to the past. The change in occupant demands regarding the building and urban space also changes along with this differentiation. Obsolescence or demolishing of buildings that cannot adapt change is not an economical approach and is socially, culturally, and ecologically unsustainable. Responding to change, thus, enabling buildings with recyclable and adaptable capacities, is considered a rather sensitive approach. Given the scope above, it is important to develop an adaptability evaluation criteria set in architecture. The present thesis aims to move the discussion of adaptability in architecture beyond all-encompassing definitions and proposes a set of evaluation criteria for classification and application of adaptable approaches in architecture. Therefore, a literature review was conducted to delineate the criteria to be used in evaluating the adaptability of buildings. The obtained data was translated into an evaluation set and its usability was examined through case studies.