Türkiye'deki döviz piyasalarında beta riskinin tek ve çok değişkenli GARCH modelleri ile modellenmesi

Abstract

Döviz piyasasında işlem yapan yatırımcılar tarafından oluşturulan döviz portföyleriile bu portföylere dahil edilen döviz kurlarının arasındaki ilişkinin modellenmesi ve gelecektahmini yapılması bu tezde amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda, Türkiye Cumhuriyet MerkezBankası (TCMB)'nda gösterge niteliğinde döviz ve efektif alış-satışa en çok konu olan 20döviz kuruna ait 02.01.2005-12.11.2020 periyodunu kapsayan günlük frekans değerleri vebunlardan eşit ağırlıklı oluşturulan portföy araştırma verisi olarak kullanılmaktadır. Finansalvarlıklar arasındaki ilişkiyi özetleyen beta risk parametrelerine olanak sağlayan SermayeVarlıklarını Fiyatlandırma Modeli (SVFM) bu tezde temel model olarak kullanılmaktadır.SVFM ile tutarlı veri üretme modeli olan Doğrusal Piyasa Modeli (DPM) En Küçük Kareler(EKK) yöntemi ile modellenmektedir. Zamana bağlı değişen beta risk parametreleri içinKoşullu Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli (K-SVFM) kullanılmaktadır. K-SVFMile tutarlı veri üretme modeli olan Zamana bağlı değişen Doğrusal Piyasa Modeli (Z-DPM)tek değişkenli GARCH-tipi modeller olan GARCH ve GJR-GARCH modelleri, çokdeğişkenli GARCH-tipi modeli olan DCC-GARCH modeli ile modellenmektedir. Bulgularagöre Z-DPM performansının DPM'ye kıyasla daha etkin performans gösterdiğine ve betariski davranışının durağan olmadığına ulaşılmıştır. Bu sonuçla birlikte, Z-DPM'ninmodellenmesi aşamasında özellikle ani dalgalanmaların olduğu durumlarda zamana bağlıdeğişen regresyon katsayısını içeren modelin kullanılmasının performansı arttırdığıgözlemlenmiştirAnahtar Kelimeler: Beta Riski, Döviz Kuru, Tek ve Çok Değişkenli GARCH-tipiModeller, Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli (SVFM), Doğrusal Piyasa Modeli(DPM), Zamana bağlı değişen Doğrusal Piyasa Modeli (Z-DPM)

The purpose of this thesis is to model the relationship between the foreign exchangeportfolios created by the investors traded in the foreign exchange market and the foreignexchange assets in these portfolios and to perform the future predictions. For this purpose,daily frequency values covering the 02.01.2005-12.11.2020 period for the 20 exchange ratesthat are most subject to foreign currency and effective purchase-sales as indicators at theCentral Bank of the Republic of Turkey (CBRT) and their equal weight the created portfolioused as research data. In this study, the Capital Asset Pricing Model (CAPM) is used as thebasic model which provides for the beta risk parameters that summarizes the dynamicrelationship. The Linear Market Model (LMM) that is a data production model consistentwith CAPM is modeled with the Least Squares (OLS) method. For the time varying beta riskparameters, the Conditional Capital Asset Pricing Model (C-CAPM) is used. Time varyingLinear Market Model (Tv-LMM) that is a data production model consistent with C-CAPMis modeled with GARCH and GJR-GARCH that are univariate GARCH type models, andDCC-GARCH model that is multivariate GARCH type model. According to the findings, itfound out that Tv-LMM performance shows more efficient performance compared to LMMand beta risk behavıor is not stable. In addition, it has been observed that the performance ofthe model increases when the time-varying regression coefficient is used in the modelingphase of the Tv-LMM model, especially when there are sudden fluctuationsKeywords: Beta Risk, Exchange Rate, Univariate and Multivariate GARCH-type Models,Capital Asset Pricing Model (CAPM), Linear Market Model (LMM), Time-varying LinearMarket Model (Tv-LMM