Pisagor bulanık analitik hiyerarşi süreci kullanılarak Türkiye'de sürdürülebilir enerji planlaması

Abstract

Günümüzde enerji olmadan hayatımızı sürdürmemiz neredeyse imkânsızdır. Dünyada enerji üretiminde kullanılan petrol, doğalgaz, kömür gibi sınırlı kaynakların yakın gelecekte tükeneceği düşünülmekte ve bu nedenle yenilenebilir enerji kaynaklarının önemi günden güne artmaktadır. Sürdürülebilirlik ve yenilenebilir enerji kaynaklarına olan ilgi birinci petrol krizinin ardından çok daha önemli bir hale gelmiş ve ülkeler alternatif enerji kaynakları arayışı içine girmişlerdir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının güneş, rüzgâr ve su gibi doğada sürekli var olan kaynaklardan elde edilmesi ve sürekli yenilenebilmesi, ayrıca çevre kirliliğine çok az etkisi olması ve dışa bağımlılığı azaltması nedeniyle oldukça önemlidir. Türkiye, konumu ve coğrafyası itibarıyla yenilenebilir enerji kaynakları açısından yüksek bir potansiyele sahiptir.Bu çalışmada, Türkiye'de sürdürülebilir enerji planlamasında, yenilenebilir enerji kaynağının seçiminde kullanılan, Çok Kriterli Karar Verme modellerinden biri olan, Pisagor Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (PFAHP) önerilmiştir. Bu model ile alternatiflerin ağırlıkları hesaplanarak Pisagor Bulanık İdeal Çözüme Benzerlik Yoluyla Tercih Sıralama (PFTOPSIS) ve Pisagor Bulanık Çok Kriterli Optimizasyon ve Uzlaşma (PFVIKOR) yöntemleri ile alternatiflerin sıralaması yapılmış ve alternatif yenilenebilir enerji kaynaklarından en uygunu belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada, sürdürülebilir enerji kaynaklarından Rüzgâr Enerjisi, Güneş Enerjisi, Su Enerjisi, Jeotermal Enerji ve Biyokütle Enerjisi olmak üzere 5 adet alternatif enerji kaynağı dikkate alınmıştır. Enerji alanında uzman kişiler ile görüşme yapılarak veriler toplanmış ve çözümler elde edilmiştir. Önerilen modele göre Türkiye'de en uygun yenilenebilir enerji kaynağı güneş olarak bulunmuştur. İkinci en uygun alternatif yenilenebilir enerji kaynağı ise rüzgâr olarak bulunmuştur. Buna ek olarak yapılan duyarlılık analizine göre modelin kararlı bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Yenilenebilir Enerji Kaynağı Seçimi, Sürdürülebilirlik, Çok Kriterli Karar Verme, Pisagor Bulanık Kümeler, PFAHP, PFTOPSIS, PFVIKOR

Today, without energy, it's almost impossible for us to live our lives. Limited resources such as oil, natural gas, coal used in energy production in the world are thought to be exhausted in the near future, and therefore the importance of renewable energy sources is increasing day by day. The interest in sustainability and renewable energy sources has become much more important after the first oil crisis, and countries are looking for alternative energy sources. Renewable energy sources are very important because of the constant availability and renewal of solar, wind and water from sources in nature, as well as having little impact on environmental pollution and reducing dependence on outsiders. Turkey has a high potential for renewable energy sources as of its location and geography.In this study, the Pythagorean Fuzzy Analytic Hierarchy Process (PFAHP), one of the Multi-Criteria Decision-Making models used in the selection of renewable energy sources, has been proposed in Turkey's sustainable energy planning. This model has been used to calculate the weights of alternatives and to sort the alternatives using PFTOPSIS (Pythagorean Fuzzy Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) and PFVIKOR (Pythagorean Fuzzy Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje) methods and to determine the most appropriate of alternative renewable energy sources. In the study, five alternative energy sources, including wind energy, solar energy, water energy, geothermal energy and biomass energy, were taken into account from sustainable energy sources. The data has been collected and solutions have been obtained by interviewing energy experts. According to the proposed model, the most suitable renewable energy source in Turkey has been found as the sun. The second most suitable alternative renewable energy source was found as wind. In addition, the sensitivity analysis determined that the model has a stable structure.Keywords: Renewable Energy Source Selection, Sustainability, Multi-Criteria Decision-Making, Pythagorean Fuzzy Sets, PFAHP, PFTOPSIS, PFVIKOR