Sulu ve kuru koşullarında yetiştirilen ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinde morfolojik ve fizyolojik özelliklerin belirlenmesi

Abstract

ÖZETBu çalışma 2018/2019 ve 2019/2020 üretim sezonlarında Ankara ili Akyurt (rakım 960 m) ilçesinde 2 yıl süreyle, tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak sulu ve kuru koşullarda kurulmuştur. Çalışmada yurtiçi ve yurtdışından temin edilen Selimiye, Kransuia Odeska, Bayraktar, Rumeli, Havva Bacı, Alka, Altay 2000, Renata, Dropia, Duru 17, Sönmez, Flamura 85, Kralijca, Nomade, Albachiara, Pehlivan, Gelibolu, Syriena, Odeska, Miranda ve Beoma 1 çeşitlerinin sulu ve kıraç koşullardaki verim, verim unsurları ve bazı kalite unsurları yönünden performansları belirlenerek üstün performanslı çeşitler belirlenmiştir. Path ve Ana Bileşenler Analizleri ile tane verimi üzerine etkin olan verim unsurların, performansı yüksek stabil çeşitler ortaya konmuştur.Çalışmamızda sulu ve kıraç Selimiye, Bayraktar, Syriena Odeskave Altay çeşitleri tane verimi dâhil incelenen bütün unsurlarda yüksek performanslı ve kaliteli çeşitler olarak ortaya konmuştur. Çeşitlerin sulu koşullardaki performansı kıraç koşullara göre önemli ölçüde yüksek olmuştur. Ana bileşenler ve biplot analizleri sonucunda başakta tane sayısı, başaklanma gün sayısı, bitki boyu, metrekarede başak sayısı, başakta tane ağırlığı, SPAD, klorofil a ve klorofil b'nin tane verimiyle ilgili yakın ilişkili olduğu ortaya konmuştur. Çeşitler açısından Rumeli, Hava Bacı, Krasunia Odeska ve Altay 2000 tavsiye edilir çeşitler olarak belirlenmiştir. Gerek sulu ve gerekse kuru koşullarda yüksek verimli, kaliteli, stres koşullarına (biyotik ve abiyotik stresler) dayanıklı ve bu özellikler yönünden stabil çeşitlerin buğday üretiminde kullanılması verimin artırılmasında önemli rol oynayacaktır. Anahtar Kelimeler : Ekmeklik Buğday, Tane Verimi, Morfolojik Özellikler, Fizyolojik Özellikler

SUMMARYThis study was carried out for 2 years in the Akyurt (altitude 960 m) district of Ankara province during the 2018/2019 and 2019/2020 production seasons. The experiment was set up in a randomized block design with 3 replications in wet and dry conditions. Genotypes; Selimiye, Kransuia Odeska, Bayraktar, Rumeli, Havva Bacı, Alka, Altay 2000, Renata, Dropia, Duru 17, Sönmez, Flamura 85, Kralijca, Nomade, Albachiara, Pehlivan, Gelibolu, Syriena, Odeska, Miranda and Beoma 1 were tested for yield components. Using Path and Principal Main Component Analysis, genotypes having higher performance, quality, and stability, and effective components on seed yield were determined. In our study, Selimiye, Bayraktar, Syriena Odeska, and Altay genotypes were determined as higher performance and quality in all components examined, including grain yield under irrigated and arid conditions. The performances of the cultivars in irrigated conditions were significantly higher than in arid conditions. Principle component and biplot analyses revealed that seed number per spike, days to flowering, plant height, spike number per m², the grain weight per spike, SPAD, chlorophyll a, and chlorophyll b are closely related to seed yield. In terms of genotypes, Rumeli, Hava Bacı, Krasunia Odeska, and Altay 2000 could be recommended for seed production. Using genotypes, high-yielding, high quality, resistant to stress conditions (biotic and abiotic stresses), and stable for these characteristics in wheat production will play an important role in increasing the yield.Keywords : Bread Wheat, Grain Yield, Morphological Properties, Physiological Properties