In vitro ortamda uzun süreli çoğaltılan bazı sert çekirdekli meyve anaçlarında genetik stabilitenin moleküler tekniklerle belirlenmesi

Abstract

Tarımsal üretimin giderek bilinçlenmesine bağlı olarak, Dünyada ve Ülkemizde, yeni kurulan kapama bahçelerde, meyve ağaçları, klonal anaçlara aşılı olarak dikilmektedir. Bu durum, anaçlar için ihtiyaç duyulan güvenilirliği ve sayıyı arttırmaktadır. Sağladığı avantajlar bakımından, kitlesel üretimde kullanılan en yaygın yöntem in vitro tekniklerdir. Ancak farklı etkenlere bağlı olarak, in vitro tekniklerle üretilen bitkilerde zaman zaman genetik stabilitenin bozulduğu bildirilmektedir. Bu sebeple, in vitro yöntemler kullanılarak elde edilen klonlarda, explant kaynağına olan genetik bağlılığın kontrolü önem taşımaktadır. Bu çalışmada, yaygın olarak kullanılan, GF-677 ve MaxMa-14 sert çekirdekli meyve anaçlarının, ticari olarak çoğaltıldığı bir in vitro protokolünde, uzun süreli çoğaltılması durumunda (10 alt tür), genotipik olarak farklılık gösterip göstermediği araştırılmıştır. Çalışmanın moleküler analizlerinde, 7 ISSR ve 9 SCoT primerleri kullanılmıştır. GF-677 anacında, her iki primer grubu ile yapılan taramalar neticesinde, somaklonal varyasyon tespit edilmezken, MaxMa-14 anacında, ISSR 845 ve ISSR 855 primerleriyle yapılan taramalar sonucunda 8. ve 9. alt kültürlerde genetik stabilitenin bozulduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, MaxMa-14 anacında 7. alt kültürden sonra somaklonal varyasyon oluşma ihtimalinin yüksek olduğu görülmüştür. Bu kapsamda ticari olarak üretimi yapılan MaxMa-14 anacının in vitro ortamda 7. alt kültüre kadar çoğaltılmasının uygun olduğu, GF-677 anacın ise 10. alt kültüre kadar çoğaltılmasında bir sorun olmadığı görüşüne varılmıştır.

Depending on the increasing awareness of agricultural production, fruit trees are planted as grafted onto clonal rootstocks on newly established orchards in the world and in our country. Therefore, the reliability and number needed for rootstocks are increase. In terms of the advantages it provides, the most common method used in mass production is in vitro techniques. However, due to different factors, it has been reported that genetic stability is deteriorated from time to time in plants produced by in vitro techniques. For this reason, it is important to control the genetic resembalance of clones obtained by using in vitro methods with explant. In this study, it was investigated whether the commonly used GF-677 and MaxMa-14 stone fruit rootstocks differed genotypically from the explant in long-term propagation (10 subculture) in a commercial in vitro protocol. In the molecular analyzes of the study, 7 ISSR and 9 SCOT primers were used. While no somaclonal variation was detected in GF-677 rootstock as a result of screenings with both primer groups, genetic infidelity was found to be in 8th and 9th subcultures in MaxMa-14 rootstock by screening with ISSR 845 and ISSR 855 primers. In this context, it was concluded that it is appropriate to propagate commercially produced MaxMa-14 rootstock up to the 7th subculture under in vitro condition, and there was no problem in propagation of GF-677 rootstock up to the 10th subculture.