İslam öncesi Türklerde suç ve cezalar

Abstract

Türkler milattan önceki çağlardan beridir teşkilatlı bir devlet, ordu ve toplum yapısına sahiptir. Türkler, kültürel anlayışları ile şekillenen ve Türk toplumunda meydana gelen sorunlara çözüm olarak sözlü geleneklerle şekillenmiş hukuk kuralları belirlemişlerdi. İslamiyet öncesi Türk devletlerinde yazılı olmayan töre adı verilen bu hukuk kuralları, Türk devletlerinin ve toplumunun temelini oluşturmaktadır. Töre, devletin işleyişini belirleyen idari hükümler içermekteydi. Kağanlık kurumu, kurultay, hiyerarşik yapı, orun ve ülüş sistemi gibi konularda belirleyici hükümlere sahipti. İdari yapıya dair hükümler, kurultay adlı mecliste karara bağlanırdı. İdari teşkilat kuralları yine kurultayda alınan kararlarla değiştirilmekteydi. Devleti yöneten kağanlar, hukuk kuralları ile sınırlandırılmaktadır. Keyfi hareket eden kağanlar, töreye karşı geldikleri gerekçesiyle yönetme hakkını kaybederdi. Töre, savaş hukuku ve emir-komuta zincirini düzenleyen hükümleri de belirlemektedir. Emirlere itaatsizlik etmek, görevi ihmal gibi emir-komuta zincirini bozucu davranışlar cezalandırılmaktaydı. Bozkır hayatı, savaşta başarısızlığın sonucunun ağır olmasına sebep olduğundan savaşı kaybedenler ağır şekilde cezalandırılırdı. Töre kuralları, sosyal hayatı ilgilendiren konularda da düzenlemeler içermekteydi. Evlenme âdetleri, aile hukuku, miras paylaşımı, kölelik hukuku ve kadının Türk toplumundaki konumu töre hükümleri ile belirlenmekte ve korunmaktaydı. Töre, sosyal hayatı ve toplumsal düzeni korumayı amaçlayan hükümleri ile bir aile hukukudur. Aile düzenini bozmaya ve Türk kadınına yönelik fiil ve davranışlar ağır şekilde cezalandırılmaktaydı.Töre, Türk toplumunda meydana gelen anlaşmazlıklara çözüm getiren, toplum ve devlet düzenini bozarak suç teşkil eden fiil ve davranışları cezalandırmaya yönelik kuralları da içinde barındırmaktaydı. Zina, hırsızlık, adam öldürme, vatana ihanet, isyan, sodomi (oğlancılık, eşcinsel ilişki) ve töreye uymamak gibi suçlara verilecek cezaları belirleyen hükümler ihtiva etmesi bakımından bir ceza hukuku niteliği taşımaktadır. Türk toplumunun kültürü, aile yapısı, gelenek ve görenekleri yaşayan canlı bir Türk ceza hukuku yaratmaktaydı. Töre toplum düzenini sağlamayı, toplumun huzur ve refahını temin etmeyi amaçladığından cezalar ağır ve ibret verici olmaktaydı. Özellikle devlete karşı hareketler ve toplumu bozucu davranışlar halkın gözü önünde cezalandırılmaktaydı ki bu cezalandırma caydırıcı bir etki yapmıştır. Bu nedenle İslam öncesi Türklerde suç oranı da oldukça düşüktü.İslam dininin kabul edilmesiyle birlikte, Türkler törede değişiklikler meydana getirdiler. Türk hukukuna Kur'an hükümlerinin girmesi ile ceza hukukunda ukubat denilen İslam ceza hükümleri dâhil edildi. Hükümdarlar, İslam dininin hükümdarlara sağladığı bazı haklar ve İslam hukukunun belirlemediği alanlar da Türk örf ve âdet hukukunu uygulamaya devam etmektedir. İslam hukukunun belirlemiş olduğu konularda da töre hükümlerini tatbik etmekteydiler. Hırsızlık veya cinsellikle ilgili cezalar İslam ceza hukukunda belirlenmiş olmasına rağmen bu suçları Türk-İslam devletleri örf ve âdet hukukuna göre cezalandırmıştır. Zina yapan bir kimse şer'i hukuka göre recm (taşlanma) cezası ile cezalandırılırken Türk-İslam devletleri işkenceli ölüm cezası uygulanmıştır. Cezalar halkın gözü önünde uygulanmaktadır.Anahtar Sözcükler: Kamu Hukuku, Suç, Ceza, Medeni Hukuk, İslam Öncesi Türk Devletleri, Türk-İslam Devletleri

The Turks have had an organized state, army and society since BC. The Turks had determined the rules of law shaped by oral traditions as a solution to the problems that were shaped by their cultural understanding and occurred in the Turkish society. These rules of law, called unwritten törü in pre-Islamic Turkish states, form the basis of Turkish states and society. Törü included administrative provisions that determined the functioning of the state. It had determinative provisions on issues such as khanate institution, kurultaj, hierarchical structure, the orun and the ülüş system. Provisions regarding the administrative structure were decided in the assembly called the kurultaj. Administrative organization rules were also changed with the decisions taken in the kurultaj. The khans who rule the state are limited by the rules of law. Khagans who acted arbitrarily would lose their right to rule on the grounds that they violated the törü.Törü also determined the provisions regulating the law of war and the chain of command. Behaviors that disrupted the chain of command, such as disobeying orders and neglecting their duties, were punished. Those who lost the war were severely punished, as the steppe life caused the consequences of failure in the war to be severe. The rules of törü also included regulations on matters concerning social life. Marriage customs, family law, inheritance sharing, slavery law and the position of women in Turkish society were determined and protected by customary provisions. Törü is a family law with its provisions aiming to protect social life and social order. Acts and behaviors aimed at disrupting the family order and against Turkish women were severely punished.Törü also contained rules aimed at punishing act and behaivors that brought a solution to the conflicts in Turkish society, disrupted the social and state order and constituted a crime. It is a criminal law in that it contains provisions that determine the punishments to be given for crimes such as adultery, theft, murder, treason, rebellion, sodomy (pederasty, homosexuality) and non-compliance. The culture, family structure, customs and traditions of Turkish society were creating a living Turkish criminal law. The punishments were heavy and exemplary since the custom aimed to ensure the social order and to ensure the peace and welfare of the society. In particular, actions against the state and behaviors that disrupt society were punished in front of the public, which had a deterrent effect. For this reason, the crime rate among pre-Islamic Turks was also quite low. With the acceptance of the religion of Islam, the Turks brought about changes in the custom. With the introduction of the Qur'anic provisions into Turkish law, Islamic punishment provisions called ukubat in criminal law were included. The rulers continued to apply Turkish customary law in some of the rights that the religion of Islam gave to the rulers and in the areas not determined by the Islamic law. They also applied the rules of custom in matters determined by Islamic law. Although punishments related to theft or sexuality are determined in Islamic criminal law, Turkish-Islamic states punished these crimes according to customary law. While a person who commits adultery is punished with stoning according to the Shari'ah law, Turkish-Islamic states have implemented the capital punishment with torture. Punishments are imposed in front of the public.Keywords: Public Law, Crime, Punishment, Civil Law, Pre-Islamic Turkish States, Turkish-Islamic States