Toplum ruh sağlığı merkezine (TRSM) kayıtlı psikotik bozukluk tanılı hastaların TRSM programına düzenli katılım sıklığı ve ilişkili faktörlerin incelenmesi

Abstract

Bu araştırma, TRSM'ye kayıtlı psikotik bozukluk tanılı hastaların TRSM programına düzenli katılım sıklığı ve ilişkili faktörlerin incelenmesi amacıyla kesitsel türde yapıldı. Araştırmaya İstanbul'da bulunan bir psikiyatri hastanesine bağlı TRSM'ye kayıtlı şizofreni, şizoaffektif bozukluk ve delüzyonel bozukluk tanılı 18-65 yaş arasındaki 105 hasta dâhil edildi. Araştırmada Sosyodemografik Bilgi Formu, TRSM'ye Kayıtlı Hastaların Klinik Özellikler ve TRSM'ye İlişkin Görüşler Formu, Tıbbi Tedaviye Uyum Oranı Ölçeği (TTUOÖ), Ruhsal Hastalıklarda İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeği (RHİDÖ), Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği Kısa Formu Türkçe Versiyonu (WHOQOL-BREF TR) ve Klinik Global İzlenim Ölçeği (KGİÖ) kullanıldı. Veriler Student t testi, Pearson ki-kare testi, Kolmogorov-Smirnov ve Shapiro-Wilk testleri kullanılarak analiz edildi. TRSM'ye kayıtlı hastaların TRSM programına düzenli katılım sıklığının %13.8 olduğu saptandı. TRSM programına düzenli katılan hastaların %75'i erkekti ve sosyal güvencesi olanların düzenli katılım sıklığı daha fazlaydı (p<0.05). Düzenli katılan hastaların 16 yıldan uzun süredir hastalık öyküsüne sahip olduğu, hastaneye 3 veya 3'ten fazla yatış öyküsünün bulunduğu ve ilaç kullanım süresinin daha uzun olduğu saptandı (p<0.05). TRSM programına düzenli katılan hastaların düzensiz katılanlara göre aileleri tarafından daha çok desteklendiği görüldü (p<0.05). Hastalara TRSM'ye gelmelerinde etkili olan faktörler sorulduğunda bunları; TRSM çalışanlarının güler yüzlü olması (%100), danışmana kolaylıkla ulaşabilme (%95), TRSM ortamının huzur verici olması (%92.5) ve psikiyatriste rahatlıkla ulaşabilme (%92.5) olarak sıraladılar. TRSM programına düzenli katılan ve katılmayanların WHOQOL-BREF TR toplam ölçek puanlarında anlamlı farklılık bulunmazken (p>0.05), düzenli katılımı olanların 'fiziksel' ve 'çevre' alt ölçeklerine ait puan ortalamaları anlamlı derecede yüksekti (p<0.05). Bu çalışmada cinsiyet, sosyal güvence, hastalık şiddeti, aile desteği, danışmana ve psikiyatriste kolaylıkla ulaşabilme, TRSM ekibinin hastalara yaklaşımı ve TRSM ortamıyla ilişkili faktörlerin düzenli katılımda etkili olduğu saptandı. Bu çerçevede, TRSM'ye düzenli katılımı etkileyen faktörler dikkate alınarak hastaların TRSM programlarına düzenli katılım sıklığını artırmaya yönelik çalışmaların yapılması önerilmektedir.

This cross-sectional study was conducted to examine the frequency of regular participation of patients registered at a Community Mental Health Center (CMHC) with the diagnosis of psychotic disorders and to evaluate related factors. The study included 105 patients between the ages of 18-65 years, who were diagnosed with schizophrenia, schizoaffective disorder and delusional disorder according to the DSM-5 and who were registered at the CMHC affiliated to a psychiatric hospital in İstanbul. Inventory tools included a Socio-demographic Information Form, A Questionnaire on Clinical Characteristics of Patients Registered to the CMHC and their Opinions on CMHC, Medication Adherence Rating Scale (MARS), Internalized Stigma in Mental Illness (ISMI), Turkish Version of the World Health Organization Quality of Life (WHOQOL-BREF TR) and the Clinical Global Impression Scale (CGI). Data were analyzed using the Student's t-test, Pearson chi-square test, Kolmogorov-Smirnov and Shapiro-Wilk tests. The frequency of regular participation in the CMHC program was found to be 13.8%. Three quarters of the patients with regular participation in the CMHC program were males and the patients with social insurance had a higher frequency of regular participation (p<0.05). Those having regular participation had a history of illness for more than 16 years, 3 or more hospitalizations, and a longer duration of medications (p<0.05). Regular participation in the CMHC program was also associated with a higher family support (p<0.05). Factors that encouraged the patients to visit the CMHC ranked in the following order: friendly relations of CMHC employees (100%), easy access to the counselor (95%), peaceful CMHC environment (92.5%), and easy access to a psychiatrist (92.5%). While patients with and without regular participation to the CMHC program did not differ in WHOQOL-BREF TR total scale scores (p>0.05), those with regular participation had significantly higher mean scores on the 'physical' and 'environment' subscales (p<0.05). In this study, regular participation of the patients in the CMHC program were related to gender, social security coverage, disease severity, family support, easy access to the counselor and psychiatrist, friendly approach of the CMHC team to the patients and the CMHC environment. In this context, attempts to increase the participation of patients in CMHC programs should take into account the factors that improve regular participation.