Türkiye'nin göç yönetiminin dönüşümü

Abstract

1980'li yıllardan sonra tüm dünyada uluslararası göçün küreselleşmesi, kitleselleşmesi ve düzensizleşmesi sürecine paralel bir biçimde Türkiye'nin de `göç alan` ve `transit ülke` kimliği ile ilk kez kitlesel-düzensiz göç ile tanışmasının ardından göç, Cumhuriyet'in kuruluşunun ardından ilk defa yönetimin bir konusu haline gelmiştir. Göçün kontrol altına alınması anlamında uygulanmaya çalışılan göç yönetiminin ilk yasal düzenlemesi olarak 1994 yılında yürürlüğe konan yönetmelikten, 2011 sonrasında Suriyelilerin göçü ile başlayan yeni döneme ve günümüze kadar göç yönetimi birçok açıdan değişip dönüşürken birçok açıdan da aynı yaklaşımları barındırmaya devam etmiştir. Bu çalışmada öncelikle söz konusu iki dönemin incelenmesi çerçevesinde göç yönetiminin dönüşümü ortaya konacaktır. Bu dönüşüm, yasal düzenlemeler ve kurumsal yapı üzerinden değerlendirilecek ve bu yapılar doğrultusunda mültecilerin kayıt altına alınması, statü belirlenmesi, ikamet, çalışma izni ve vatandaşlık alması süreçleri her iki dönem içinde de incelenecektir. Türkiye'nin imzacısı olduğu 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin Cenevre Sözleşmesi'ne koyduğu coğrafi sınırlama nedeniyle Avrupa dışında meydana gelen olaylar sebebiyle ülkemize gelen sığınmacılara mülteci statüsü verilmemesi ve 2013 yılında yürürlüğe giren Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve bu kanuna dayanılarak 2014'te çıkarılan Geçici Koruma Yönetmeliği ile kendine has bir statü belirleme çerçevesi yaratılmıştır. Bu çalışmanın amaçlarından biri de statü belirleme sorunsalı etrafında Türkiye'deki göç yönetiminin belli bir noktada tıkandığını gösterebilmektir. Bu nedenle statü belirleme sorunsalı ayrı bir başlık altında ayrıntılı olarak incelenecektir. Son olarak başta Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği olmak üzere uluslararası örgütlerin Türkiye'nin göç yönetimi üzerindeki etkisi de açıklanacaktır.

After Turkey has experienced mass-irregular migration for the first time with its `immigration` and `transit country` identity in parallel to the globalization, massification, and irregularization of international migration in the 1980s, migration has become a matter of management for the first time in republic history. From the time of 1994 Asylum Regulation, which is the first legal regulation of migration management tried to be implemented in terms of controlling migration until the new period starting with the Syrian refugee `crisis` after 2011, and to this day, migration management has evolved in many ways, while it has continued to adopt the same approaches in many respects. In this study, the transformation of Turkey's migration management will be explained in the framework of analyzing the two different periods mentioned. This transformation will be evaluated through the legal regulations and institutional structure and in line with these structures the processes of registration of refugees, determination of status, receiving residence and work permits, and citizenship will be assessed for both periods. In consequence of the geographical limitation that Turkey maintains in the 1951 Geneva Convention relating to the Status of Refugees, Turkey doesn't grant refugee status to asylum-seekers who have sought asylum as a result of events occurring outside Europe. Moreover, a unique status determination framework has been created by the Law on Foreigners and International Protection passing in 2013 and Temporary Protection Regulation passing in 2014. One of the main aims of this study is to show that the problem of the status determination process leads to obstruction at a certain point of migration management in Turkey. Finally, the impact of International Organizations -primarily the European Union and the United Nations High Commissioner for Refugees- on Turkey's migration management will be explained.