Hz. Mûsâ-Hızır (as) Kıssası'nın tasavvufî yorumu

Abstract

Tezde Hz. Musa'nın Hızır'a (as) Allah (cc) tarafından yönlendirilmesinin ya dagönderilmesinin Hz. Musa açısından sebep ve sonuçları üzerine bir değerlendirmeyapıldı. Üç bölümlük tezin birinci bölümünde kendisine Allah (cc) tarafından rahmet veilim verilen Hızır'ın (as) kimliği ve sıfatları üzerinden duruldu. Hızır'ın (as) şeriatine veHz. Musa'nın itirazlarına değinildi. İkinci bölümde Hz. Musa'nın kimliği, karakteri veukdeleri ele alındı. Hz. Mûsâ'nın çalkantılı hayatının netîcesinde dilinde oluşan tutuklukve nefsinde oluşan gadab, havf, acelecilik, akılcılık, gam, dayk-ı sadr gibiukdeler/düğümler âyetler ekseninde îzâh edilmeye çalışıldı. Üçüncü bölümde ise Hz.Musa'nın nefsindeki bu ukdeler ile Hızır'a gönderilmesi arasındaki muhtemel birirtibata işaret edildi. Hz. Musa'nın Hızır'dan taleb ettiği rüşd kavramı, nefsindeki buukdeler bağlamında yorumlandı. Hızır'ın (as) `gemiyi delmesi, gulâmı öldürmesi veduvarı ikâme etmesi` ile Hz. Musa'nın geçmişte yaşadığı olaylar arasındaki ilginçbağlantılara dikkat çekildi. Sığır kesme olayında İsrâiloğulları'nın lüzumsuz suallerinesabırla ve gadablanmadan cevaplar veren Hz. Musa'nın bu sabırlı tavrı `Hızır'ın ledünilmi sâyesinde nefsî ukdelerinden kurtulmuş olabileceği` ihtimali çerçevesindedeğerlendirildi.

In the thesis, an assessment was made on the reasons and consequences ofsending Hz. Moses to Khidr by Allah. In the first part of the three-part thesis, theidentity and adjectives of Khidr, who was given 'mercy' and 'knowledge' by Allah, wereemphasized. Khidr's sharia and Hz. Moses' objections to this sharia were mentioned. Inthe second chapter, the identity, character and ukde (loop) of Moses were discussed. Asa result of the turbulent life of Hz. Moses, the 'impediment' which fomed in his tongueand the 'anger, fear, rush, rationality, gamut, jamming of heart' which formed in his nafswere tried to be explained on the axis of verses. In the third part, it was pointed out apossible connection between these ukdes in the nafs of Hz. Moses and his sending toKhidr. The concept of 'rushd', which Hz. Moses asked of Khidr, was interpreted in thecontext of these ukdes in his nafs. Interesting connections were noted between TheKhidr's 'piercing of the ship, killing the boy and reclaenting the wall' and the past eventsof Hz. Moses. Hz. Moses patiently answered the unnecessary questions of the Israelitesin the cattle slaughter. His attitude was evaluated as getting rid of his loop as a result ofthe journey with The Khidr.