Zeugma A, B, Danae ve Dionysos Evleri cam buluntuları

Abstract

Hellenistik Dönemde Fırat Nehri'nin batı kıyısında kurulmuş olan Zeugma, Roma Döneminde önemli bir lejyon kenti, doğudan batıya, kuzeyden güneye giden antik kervan ve ticaret yolları üzerinde yer alması dolayısıyla, Hellenistik ve Roma Dönemlerinde önemli bir ticaret merkezi haline gelmiştir. MS 2-3. yüzyıllarda en parlak dönemini yaşamış olan bu şehir, MS. 252/253 yılında Sasani İmparatoru I. Şapur tarafından yakılmış ve tahrip edilmiştir. Bu tahribatın izleri, daha çok halkın yaşadığı konutlarda tespit edilmiş yangın tabakalarında, kapalı kontekst olarak karşımıza çıkmaktadır. MS 636 yılında, Arap istilasına maruz kalan Zeugma'da bu tahribat tabakası da diğer önemli bir tarihtir. Zeugma, MS 252/253 yılı tahribatından sonra eski görkemini yitirmiş olsa da yaşam devam etmiştir. 2005-2011 yılları arasında kazısı yapılmış, A, B, Danae ve Dionysos Evleri'nden cam üretimi ile bağlantılı materyaller ile 495 cam buluntusu tezde incelenmiştir. Ele geçen cam buluntular, Erken, Orta ve Geç Roma İmparatorluk Dönemi olarak üç ayrı bölümde incelenmiştir. En az buluntu grubunu Roma Erken İmparatorluk Dönemi oluşturmaktadır. Erken İmparatorluk Dönemi özelliği gösteren kalıba döküm tekniği Zeugma'da MS 252/253 yılı tahribat tabakalarından ele geçmiş olması diğer sitlere nazaran döküm tekniğinin Zeugma'da uzun bir dönem kullanıldığını göstermektedir. Üfleme tekniğinin Zeugma'ya gelmesi ile birlikte, Roma Orta İmparatorluk Dönemi'nde cam sofra takımlarında form çeşitliliği ve miktarlarında artış gözlemlenmiştir. MS 252/253 yılından önce Zeugma'da konut mimarisinde pencere camı kullanılmaya başlamış ve tahribat tabakalarından çok sayıda pencere camı ele geçmiştir. Geç Roma İmparatorluk Dönemi'nde, Zeugma görkemli yaşantısını kaybetmesine rağmen cam buluntuların form ve miktarlarında yoğun bir artış gerçekleşmiş, ilaveten bu döneme ait katmanlardan cam üretimine dair kanıtların ele geçmesi açısından oldukça önemli bir zaman dilimini oluşturmuştur. Pencere camı ve cam obje kullanımı bu dönemde daha fazla karşımıza çıkmakta ayrıca cam kap formları ve üzerinde ki bezemelerde yerel unsurlar kendini göstermektedir.Değerlendirilen cam eserlerin hem Batı Roma hem de Doğu Akdeniz kökenli oldukları tespit edilmiştir.

Zeugma, which was established on the west bank of the Euphrates River in the Hellenistic Period, became an important legion city in the Roman Period and an important trade center in the Hellenistic and Roman Periods due to its location on the ancient caravan and trade routes from east to west and north to south. This city, which had lived its most brilliant period in 2-3 centuries AD., was burned and destroyed by the Sassanid Emperor Shapur I in 252/253 AD. The traces of this destruction appear as a closed context in the fire layers identified in the residences where the people mostly live. Another major destruction in Zeugma was the Arab invasion in AD 636. Even though it had lost its former glory after the destruction in 252/253 AD, the city continued to live.Materials related to glass production from A, B, Danae and Dionysos Houses, which were excavated between 2005 and 2011, and 495 glass finds were examined in the thesis. Glass finds were examined in three separate sections as the Early, Middle and Late Roman Imperial Period.The least findings belong to Roman Early Imperial Period. The mold casting technique that shows the characteristics of the Early Imperial Period was found in the destruction layers in Zeugma in AD 252/253, which shows that the casting technique was used for a long time in Zeugma compared to other sites. With the arrival of the glass blowing technique in Zeugma, an increase in the variety of forms and quantities of glass tableware was observed in the Roman Middle Imperial Period. Before 252/253 AD, window glass started to be used in residence architecture in Zeugma and many window glasses were found in the destruction layers. Although Zeugma lost his magnificent life in the Late Roman Imperial Period, an intense increase in the form and quantity of glass finds occurred and in addition it constituted a very important period of time in terms of obtaining evidence of glass production from this period. The use of window glass and glass objects is more common in this period. In this period, local elements are manifested in the glass vessel forms and the decorations on them.It has been identified that the evaluated glass works are of both Western Roman and Eastern Mediterranean origin.