Vadeli işlem sözleşmelerinde ifa ihlalleri

Abstract

Türev sözleşmelerin popüler bir örneği olan Vadeli İşlem Sözleşmeleri (Futures), organize borsalar tarafından kalitesi ve miktarı standardize edilmiş belirli bir dayanak varlığın, tarafların karşılıklı alım ve satım emirlerinin eşleştiği fiyat üzerinden ileri bir tarihte alımı veya satımı için üzerine anlaşma sağlanan ve her iki tarafın da yükümlülük altına girdiği kategorik bir sözleşme türüdür.Organize borsalarda işlem görmelerinin bir sonucu olarak, merkezi karşı taraf kuruluşu olarak hizmet veren takas merkezi ile takas üyeleri arasında kurulan vadeli işlem sözleşmelerinde, piyasada işlem gerçekleştirmek isteyen katılımcılar hesabına takas üyeleri sözleşmeye taraf olmaktadır.Vadeli işlem sözleşmelerinde müşterinin emrinin borsaya iletilmesi, emirlerin eşleştirilerek sözleşmenin kurulması, günlük değerleme ve teminat sistemi, sözleşmenin sona ermesindeki farklı usul ve yükümlülükler, sözleşmeyi hukuki anlamda olağan bir satım sözleşmesinden ayrıştırmaktadır.Emirlerin eşleşmesi ile, takas merkezi ve takas üyeleri arasında birbirlerine simetrik nitelik taşıyan iki vadeli işlem sözleşmesi kurulmasına ek olarak, müşteri ile takas üyesi arasında kurulan çerçeve sözleşme ve bu sözleşmeye dayanılarak kurulan bireysel sözleşme ilişki ağları da ortaya çıkmaktadır.Vadeli işlem sözleşmesi akışında müşteri emrinin çerçeve sözleşmeye dayanılarak aracı kuruma iletilmesi süreci ile aracı kurumun takas merkezi ile kuracağı sözleşme ilişkileri, temelinde barındırdıkları vekâlet, komisyon, alım satım sözleşmelerinin hukuki nitelikleri itibarıyla oldukça farklı uyuşmazlıkların çıkmasına sebebiyet vermektedir. Bu iki aşamalı ilişkide, çerçeve sözleşme ve bireysel sözleşme ilişkisinin temelindeki emir iletme edimi ve sözleşmede taraf olarak müşteri hesabına teminat, teslim ve ödeme yükümlülükleri ile gerekli diğer işlemleri gerçekleştirme yükümlülükleri nitelikleri itibari ile bir ifa teşkil etmektedir. Diğer tarafta müşteri – piyasa/takas üyesi ilişkilerinde sözleşmeden kaynaklı yükümlülüklerin yerine getirilmesi hususunda, imkânsızlık, ayıp ve temerrüt halleri incelenmesi gereken bir konudur.

Futures Contracts (Futures), which are a popular example of derivative contracts, are agreed upon by organized exchanges for the purchase or sale of a certain underlying asset whose quality and quantity are standardized at a future date at the price that the parties' mutual buy and sell orders match. It is a type of categorical contract in which both parties of the contract are under obligation.As a result of being traded on organized exchanges, in futures contracts established between clearinghouse serving as central counterparties and clearing members, clearing members become a party to the contract on behalf of the participants who want to trade in the market.The forwarding of the customer's order to the stock exchange in futures contracts, the conclusion of the contract by matching the orders, the daily valuation and collateral system, the different procedures and obligations in the termination of the contract distinguish the contract from an ordinary sales contract in a legal sense.With the matching of orders, two futures contracts that are symmetrical to each other are established between the clearinghouse and the clearing members. In addition to these relations, the framework contract established between the customer and the clearing member and the individual contract relationship networks established on the basis of this framework contract is formed.The process of transmitting the customer order to the intermediary institution based on the framework contract in the futures contract flow and the contractual relations of the intermediary institution with the clearinghouse cause quite different disputes in terms of the legal characteristics of the power of attorney, commission and purchase and sale contracts they contain. In this two–stage relationship, The act of transmitting orders on the basis of the framework contract and individual contractual relationship and the obligations of guarantee, delivery and payment to the account of the customer as a party to the contract and the obligations to perform other necessary transactions constitute a performance by nature. On the other hand, at the point of fulfillment of contractual obligations in customer–market member/clearing member relations, cases of impossibility, defect and default should be examined.