Tıkınırcasına yeme davranışını anlamaya yönelik bütünleşik bir model önerisi

Abstract

Bu çalışmanın temel amacını, ebeveyn kabul reddi ile tıkınırcasına yeme davranışı arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüğü, olumsuz kendilik algısı, olumsuz sıkışıklık, öz eleştiri, kaçınma ve yemeden beklentiler değişkenlerinin aracı rolünün sınanması oluşturmaktadır. Ek olarak, tıkınırcasına yeme ve yeme üzerinde kontrol kaybı ile bazı demografik değişkenler ile beden kitle indeksi ve diyet geçmişi arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca, çalışma kapsamında Tıkınırcasına Yeme Ölçeği ve Yeme Üzerinde Kontrol Kaybı Ölçeği'nin kültürümüze uyarlanması gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 18-65 yaş aralığında (Ort.= 33.58, SS= 12.54), 523'ü (%61) kadın, 335'i (%39) erkek 858 yetişkin katılmıştır. Veri toplama amacıyla, Yeme Üzerinde Kontrol Kaybı Ölçeği, Tıkınırcasına Yeme Ölçeği, Yetişkin Ebeveyn Kabul Red Ölçeği-Kısa Form, Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği, Sosyal Karşılaştırma Ölçeği, Bilişsel Davranışsal Kaçınma Ölçeği, Kabullenme ve Eylem Ölçeği-II, UPPS Dürtüsel Davranış Ölçeği ve Yemeden Beklentiler Ölçeği kullanılmıştır. Yürütülen analizler sonucunda, yaş arttıkça tıkınırcasına yeme davranışı ve yeme üzerinde kontrol kaybı algısının azaldığı ve kadınların tıkınırcasına yeme davranışı puanlarının erkeklerden daha yüksek olduğu bulguları elde edilmiştir. Ayrıca beden kitle indeksi daha yüksek olan ve daha önce diyet geçmişi bulunan bireylerin hem yeme üzerinde kontrol kaybı hem de tıkınırcasına yeme düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Hiyerarşik regresyon analizi sonuçları incelendiğinde, yemenin olumsuz duygulanımı yönetmeye yarayacağı ve kontrol dışı hissettireceği beklentilerinin, olumsuz sıkışıklığın, duygu düzenleme güçlüğü alt boyutlarından dürtünün ve anneden algılanan düşmanlığın tıkınırcasına yeme davranışının en güçlü yordayıcıları arasında olduğu görülmüştür. Yapısal Eşitlik Modelinden elde edilen bulgular, ebeveynden algılanan ret ile tıkınırcasına yeme arasında duygu düzenleme güçlüğü, olumsuz kendilik algısı, olumsuz sıkışıklık, yaşantısal kaçınma, bilişsel davranışsal kaçınma ve yemeden beklentilerin aracı rolü olduğunu ortaya koymuştur. Çalışmadan elde edilen sonuçların, klinik psikoloji alanyazınına önemli katkılar sağlaması ve yeme bozukluklarına yönelik önleme ve müdahale programları geliştirilmesi açısından yol gösterici olması beklenmektedir.

The main purpose of this study is to examine the mediating role of difficulties in emotion regulation, negative self-perception, negative urgency, self-criticism, avoidance and eating expectancies in the relationship between parental rejection and binge eating behavior. In addition, examining the relationships between binge eating and loss of control eating and demographic variables, as well as body mass index and dietary history was aimed. Besides, the Binge Eating Scale and the Loss of Control Over Eating Scale were adapted to our culture within the scope of the study. 858 adults, 523 (61%) female and 335 (39%) male, between the ages of 18-65 (Mean= 33.58, SD=12.54) participated in the study. For data collection purposes, Loss of Control Over Eating Scale, Binge Eating Scale, Adult Parental Acceptance-Rejection Questionnaire-Short Form, Difficulties in Emotion Regulation Scale, Social Comparison Scale, Cognitive-Behavioral Avoidance Scale, Acceptance and Action Scale-II, UPPS Impulsive Behavior Scale and Eating Expectancy Inventory were used. As a result of the analyses carried out, it was found that as the age increased, binge eating behavior and the perception of loss of control over eating decreased, and that the binge eating behavior scores of women were higher than men. In addition, individuals with a higher body mass index and a previous diet history were found to have higher levels of both loss of control over eating and binge eating. The hierarchical regression analysis revealed that expectations that eating would help manage negative affect and cause feeling out of control, negative urgency, impulse sub-dimension of emotional dysregulation, and perceived hostility from the mother were among the strongest predictors of binge eating behavior. Findings from the Structural Equation Model revealed that difficulties in emotion regulation, negative self-perception, negative urgency, experiential avoidance, cognitive behavioral avoidance, and eating expectancies had a mediating role in the relationship between perceived parental rejection and binge eating. The results of the study are expected to make important contributions to clinical psychology literature and guide the development of prevention and intervention programs for eating disorders.