Türkiye'de bölgesel kalkınmada akıllı uzmanlaşan üniversiteler

Abstract

Yirminci yüzyılın son çeyreğinde üretim formunda ve sermayenin coğrafi birikim stratejisinde yaşanan dönüşüm, devletin mekânsal örgütlenmesinde ve düzenleme biçimlerinde köklü değişiklikler meydana getirmiştir. Bunlardan biri, bölgenin bir üretim, yönetim ve kalkınma ölçeği olarak yeniden tanımlanmasıdır. Bölgeler rekabetçi dikey politikalarla biçimlendirilmeye başlanmış, bölgesel yenilik sistemleri bu çabayı yönlendirmiştir. 2008 krizi sonrasında AB bölgelerinde uygulanan akıllı uzmanlaşma, bölgesel kalkınmayı bölge kaynaklarıyla gerçekleştirmeye yönelik bir yenilik stratejisi olarak ortaya çıkmış, yükseköğretim politikasına verilen üçüncü misyon ile desteklenmiştir. Bu çerçevede AB'de başlatılan Akıllı Uzmanlaşma İçin Yükseköğretim projesinin bir benzeri de 2015 yılında Türkiye'de başlatılmıştır. Bu tez, akıllı uzmanlaşma yoluyla bölgesel kalkınmanın sağlanmasında yükseköğretim politikasının işlevsel bir kanal olup olmadığını Türkiye'de başlatılan Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşma Projesi pilot uygulaması üzerinden araştırmayı amaçlamıştır. Bu çalışmada karma araştırma yöntemi kullanılmıştır. Öncelikle nicel araştırma yapılmış, bu araştırmada bölgesel yeniliğin yükseköğretimle bağlantılı ve ölçülebilir bir bileşeni olan patent tescili verileri tercih edilmiştir. Araştırma sonucunda, pilot üniversitelerin yer aldığı TR42, TR33, TRB1, TR61 ve TR71 kalkınma bölgeleri için proje öncesi dönem (2014-2016) ve proje dönemi (2017-2019) patent tescili verileri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunduğu ancak bu farkın, ihtisaslaşma üniversitesi işbirliği ile alınan ve pilot üniversitelerin ihtisaslaşma alanında olan patentlerle ilgisi olmadığı anlaşılmıştır. Daha sonra mülakat ve doküman-belge analizi kısımlarından oluşan nitel araştırma gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma sonucunda ise, akıllı uzmanlaşmanın bölgesel kalkınmaya olan etkisinde yükseköğretim politikasının yadsınamaz bir rolü bulunduğu, bu rolün somutlaştığı projede tüm pilot uygulama bölgeleri için önemli gelişmeler kaydedildiği değerlendirilmiştir. Bununla birlikte, projenin ileriye taşınması için araştırmacı ve uygulamacılara önerilerde bulunulmuştur.

In the last quarter of the twentieth century, the transformation in the form of production and the geographical accumulation strategy of capital brought about radical changes in the spatial organization and regulation forms of the state. One of these changes is the redefinition of the region as a scale of production, administration and development. Competitive regions began to be shaped by specific vertical policies, and regional innovation systems were not exempt from this effort. Smart specialization applied in the EU regions after the 2008 crisis emerged as an innovation strategy for the achievement of regional development with regional resources, and was supported by the third mission given to higher education policy. In this context, a project similar to Higher Education for Smart Specialization (HESS) initiated in the EU was launched in Turkey in 2015. This thesis aims to explore whether higher education policy is a functional channel in ensuring regional development via smart specialization through the pilot implementation of the Project of Mission Differentiation and Specialization on the Basis of Regional Development initiated in Turkey. The mixed research method was used in this study. Principally, quantitative research was conducted and patent registration data, which is a measurable component of regional innovation related to higher education, was preferred in this research. As a result of the research, it is understood that there is a statistically significant difference between the pre-project period (2014-2016) and project period (2017-2019) patent registration data for the TR42, TR33, TRB1, TR61 and TR71 development regions where pilot universities are located, but this difference is not related to the patents obtained in cooperation with the specialization university and in the specialization fields of pilot universities. Afterwards, qualitative research was carried out consisting of interview and document-analysis sections. As a result of the qualitative research, it is concluded that higher education policy has an undeniable role in the impact of smart specialization on regional development, and significant developments have been made in all pilot implementation regions in the project in which aforementioned role of higher education policy is embodied. In the light of these consequences, suggestions have been made for researchers and practitioners to move the project forward.