Türk kamu yönetiminde ve politikasında yönetim danışmanlığı: Tarihsel bir analiz

Abstract

Altmış yılı aşkın bir süredir Türk kamu yönetimi ve politikasının aktörü olan yönetim danışmanlığına ilişkin uluslararası literatür genişlerken, konu Türk kamu yönetimi literatüründe yeterli ilgiyi görememiştir. Bu nedenle bu tezde konu Türk kamu yönetimi ve politikasında yönetim danışmanlarının faaliyetleri olarak belirlenmiştir.Tezin birinci bölümünde bir kavram ve sektör olarak yönetim danışmanlığı ele alındıktan sonra, Türk kamu yönetimi ve politikasında yönetim danışmanlarının faaliyetlerini değerlendirmek üzere, dünya-sistemleri analizi ve tarihsel kurumsalcı yaklaşımın kavramları kullanılarak bir model geliştirilmiştir. Geliştirilen bu model daha sonra tezin ikinci bölümde Türkiye örneği bağlamında kullanılmıştır. Bu bölüme, Türkiye'de yönetim danışmanlarının politika danışma sisteminin bir aktörü haline gelmesinde etkisi bulunan politika mirası ele alınarak başlanmıştır. Bölümün de gösterdiği gibi, 18 yüzyılın sonlarından günümüze kadar, karar vericilerin reform girişimlerinde yabancı uzmanlardan destek alması, yönetim danışmanlarının politika danışma sisteminin parçası haline gelmesinde kolaylaştırıcı bir etkendir. Yönetim danışmanlarının kamu yönetimi reformlarında görev almasının ilk aşaması olan 1960'larda yönetim danışmanları ulusal kalkınmacı politikalar doğrultusunda, `eski işletmeci` reformların örneği olan KİT reorganizasyonlarında önemli görevler üstlenmiştir. Danışman kullanımının ikinci aşaması ise, 1980'li yıllarda KİT özelleştirmeleri kapsamında başlamıştır. Uluslararası kuruluşların kredi koşulu olan yapısal uyum politikaları kapsamında, 1990'lı yıllardan itibaren piyasaların yeniden yapılandırılması ve serbestleştirilmesinde yönetim danışmanlığı şirketlerinden danışmanlık hizmetleri alınmış ve yönetim danışmanlarının kullanımı artık Türk kamu yönetimi ve politikasında sistematik ve yaygın bir olgu haline gelmiştir.

As in many other countries, management consultants have been an actor of Turkish public administration and policy for over sixty years. While there has been a growing body of international literature examining the management consultancy, it cannot be said that it has received sufficient attention in the Turkish public administration literature. For that reason this thesis examines the activities of management consultants in Turkish public administration and policy.The first part of thesis reviews the management consultancy as a concept and a sector and then develops a model, with reference to world systems-analysis and historical institutionalist approach, to examine the management consulting activities in Turkish public administration and policy. After establishing this model in the first part of thesis, it is used in the context of Turkish case in section two. This section begins with the role of policy legacy that has contributed to management consultans become an actor of policy advisory system in Turkey. As this section illustrates, from the late 18th century to the present, decision makers' dependence on foreign experts as advisor in government reform efforts has played a facilitating role for management consultants to become an actor in the policy advisory system. In the 1960s, the first phase of the use of management consultants in public administration reform, management consultants played a significant role in the SOE reforms, which were the exemplar of the `old managerialism` and national developmental policies.The second phase of use of consultants started with privatization of SOEs in the 1980s. Within the scope of structural adjustment policies, which were impositons of international institutions, consulting services have procured from management consultancy companies in the restructuring and liberalization of markets since the 1990s. As this section demonstrates, use of management consultants has now become a systematic and widespread phenomenon in Turkish public administration and policy.