Ümeyye b. Ebü's-Salt ve şiirindeki dini motifler

Abstract

`O; Sakîf kabilesinin dâhi şahsiyetlerinden biriydi. Nitekim Sakîf kabilesi Arap kabileleri arasında yetiştirdiği dâhilerle tanınmış bir kabiledir. Ümeyye kendine olan güveni sebebiyle işi nübüvvet iddiasında bulunmayı aklından geçirecek kadar ilerletmişti. Üstelik bir kişinin peygamber olması için kendisinde bulunması gereken hasletleri bilirdi, hatta bunun için birçok kitabı okuyup inceleyerek kendini geliştirmiştir. Araplar arasında ilmî kişiliği ile tebarüz etmiş, şehirler arasında yaptığı seyahatleriyle tanınmış bir şahsiyet ve çok rivayetleri bulunan biriydi.'' Cahız'ın Ümeyye b. Ebi's-Salt için sarf ettiği bu sözlerden hareketle, bu çalışmada Câhiliye dönemi ve Sadru'l- İslâm dönemine şahit olan önemli şairlerden Ümeyye b. Ebi's-Salt; dönemin dinî anlamlarına ışık tutmak adına ele alınacaktır. Câhiliye edebiyatı için olağanüstü bir şahsiyet olarak addedilen Sakîf kabilesinin ileri gelen şairlerinden Ümeyye b. Ebi's-Salt'ın yaşamış olduğu dönemde Arap Yarımadası'nda meydana gelen iç savaşlar, istikrarsız yaşamlar, çeşitli dinî yönelimler gibi siyasî ve toplumsal olaylar; onu insanlığın kaderi üzerinde düşünmeye yönelterek gerçek inanç arayışında olanlardan eylemiştir. Şairin kişiliğini ve biyografisini ele alarak, sahip olduğu dinî ve kültürel birikim sebepleri ve şekilleri irdelenmiştir. Daha sonra konuya bağlı olarak çok arzuladığı peygamberlik beklentisi ele alınmıştır. Zira Araplardan bir peygamber geleceğini biliyor ve onun kendisi olacağını arzulayarak dindâr ruhanî bir atmosferde yaşamıştır.Entelektüel bir kişiliğe sahip, Hanîf dinini benimsemiş, semavî kitaplara vakıf, din adamlarıyla bir arada bulunmuş, büyük tüccarlarla yolculuklar yaparak çeşitli kültürlerle temas sağlamıştır. Sadru'l-İslâm döneminde de yaşamış olan şair Hz. Peygamberin Bi'setine şahit olmuştur ve arzuladığı peygamberlik iddiasından ötürü İslam'a karşı cephe alarak durumu kabullenmemiş ve iman etmeden irtihal etmiştir.Çalışmanın ikinci bölümünde ise Ümeyyen'nin divanı incelenerek dinî motifler barındıran şiirler ayıklanmıştır. Ve bunlar üzerinden şairin tasavvurumuza sunduğu dünya çerçevesi çizilmiştir. Allah tasavvuru, tevhîd inancı, Kur'ân ile örtüşen fikirler, cennet cehennem gibi kavramlar, peygamber kıssaları gibi detaylar üzerinden Câhiliye dönemin yaşamış olduğu büyük dinî dönüşüm noktasına ışık tutmak adına araştırma yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hanîf, Ümeyye b. Ebi's-Salt, İnanç, Dinî Motifler, Tevhîd, Câhiliye, Sakîf, Arap.

`HE; He was one of the genius figures of the Sakif tribe. As a matter of fact, the Sakif tribe is a well-known tribe among the Arab tribes with the geniuses it raised. Because of his self-confidence, Umayya Ibn Abi al- Salt had advanced enough to consider claiming prophethood. Moreover, he knew the qualities that a person should have in order to be a prophet, and he even improved himself by reading and examining many books for this. He was a prominent figure among the Arabs with his scholarly personality, a well-known figure with his travels between cities, and he had many narrations.Jahiz's Based on these words he uttered for Umayya Ibn Abi al- Salt, in this study, one of the important poets who witnessed the Ignorance/ Jahiliyyah period and Sadru'l- Islam period, Umayya Ibn Abi al- Salt; will be discussed in order to shed light on the religious meanings of the period.During the period that Umayya Ibn Abi al- Salt lived, who was one of the prominent poets of Sakîf tribe and assumed as an extraordinary figure for the ignorance/ Jahiliyyah period literature, civil wars, unstable lives, social and political events such as various religious tendencies in Arabian peninsula, made him one of those who seek true faith by leading him thinking on human destiny.By addressing the personality and biography of the poet, the reasons for his religious and cultural background and the visual were examined. Then, depending on the subject, the prophetic expectation that he so desired was discussed. Because he lived in a religious and spiritual atmosphere, knowing a generation of prophets from the Arabs and desiring his products.Having an intellectual personality, adopting the Hanîf religion, having knowledge of the heavenly books, being hosted together with the clergy, traveling with the great merchants and making contacts with various cultures. The poet who lived in the period of Sadru'l- Islam, He witnessed the mission of the Prophet Muhammad and did not accept the situation of taking a front against Islam because of his claim of prophethood and died without believing.In the second part of the study, Umayya's divan was examined and the poems containing religious motifs were selected. And through these, the poet draws the framework of the world to our imagination. A research has been carried out to shed light on the great religious meeting point of the ignorance/ Jahiliyyah period, through details such as the vision of God, belief in oneness, thoughts that overlap with the Qur'an, concepts such as paradise and hell, and the stories of the prophets.Keywords: Hanîf, Umayya Ibn Abi al- Salt, Faith, Religious Motifs, Tawhid, Ignorance/Jahiliyyah, Sakif, Arab.