Genç-yaşlı bireylerin sosyal ağ sitelerinde kendilerini sunma davranışları ve izlenim yönetimi taktikleri

Abstract

Bu çalışma `genç-yaşlı` bireyler olarak tanımlanan 65-74 yaş aralığındaki internet kullanıcılarının sosyal ağ sitelerindeki benlik sunumlarına ve izlenim yönetimi taktiklerine odaklanmaktadır. Sosyal medya araçlarının yaygın kullanılan bir alt türü olan sosyal ağ siteleri kullanıcılara kendilerini ifade etme, iletişim kurma, haber alma, vakit geçirme ve benlik sunumlarını gerçekleştirme olanağı sağlamaktadır. Yaşlı bireylerin internet ve sosyal ağ kullanım oranları ise her geçen gün artmakta, sosyal ağ siteleri yaşlı kullanıcılar için de bir ifade alanı açmaktadır. Çalışma kapsamında Goffman'ın dramaturji kuramı ve çeşitli araştırmacıların ortaya koyduğu izlenim yönetimi taktiklerine ilişkin sınıflandırmalardan yola çıkılarak genç-yaşlıların sosyal ağ sitelerindeki benlik sunumu ve izlenim yönetimi taktikleri ele alınmıştır. Öte yandan, son yıllarda, özellikle Covid-19 Pandemisi döneminde yaşçılık söylemlerinin arttığı, hem toplumda, hem de sosyal ağ sitelerinde yaşlı bireylere yönelik yaş ayrımcılığının ön plana çıktığı görülmektedir. Araştırmanın bir hedefi de; yaşçılık kavramının ve toplumda inşa edilen yaşlılık algısının yaşlı bireylerin sosyal ağ sitelerindeki tutum ve davranışlarına yansımasına ilişkin fikir edinmektir. Bu çerçevede; nitel araştırma yöntemleriyle gerçekleştirilen araştırma kapsamında 25 genç-yaşlı sosyal ağ kullanıcısı bireyle derinlemesine mülakatlar gerçekleştirilmiş, yarı-yapılandırılmış sorularla yapılan görüşmeler sonrasında elde edilen bulgular, betimsel analizle çözümlenmiştir. Araştırma sonuçları, genç-yaşlı bireylerin sosyal ağ performanslarında dürüst benliklerini sunma eğiliminde oldukları ancak kendilerini `oldukları gibi` gösterdikleri iddiasında bulunmalarına rağmen, `toplumla uyumlu bir ideal benlik` geliştirerek kendilerini koruma altına aldıkları yönündedir. Genç-yaşlı bireyler `ayıp`, `günah`, `uygunsuz` ve `korku` kodlarıyla toplumsal normların ve kendi yaş gruplarına atfedilen beklentilerin dışına çıkamamakta ve hissettikleri toplum baskısının etkisinde kalarak paylaşımlarında kendi benliklerine adeta ket vurmaktadırlar. Çalışma sonucu aynı zamanda, yaşçılık kavramına aşina olmasalar da, genç-yaşlı bireylerine kendilerine yönelik yaşçılık uyguladıklarını ve yakınları tarafından da yaşçı söylemlere maruz kaldıklarını göstermektedir.

This study focuses on the self-presentations and impression management tactics of internet users aged 65-74, defined as `young-old` individuals, on social networking sites. Social networking sites, which are a widely used sub-type of social media tools, provide users with the opportunity to express themselves, communicate, receive news, spend time and present themselves. The internet and social network usage rates of elderly individuals are increasing day by day, and social networking sites open up a space of expression for elderly users. Within the scope of the study, self-presentation and impression management tactics of young-old people on social networking sites were discussed based on the classifications of Goffman's dramaturgy theory and impression management tactics put forward by various theorists. On the other hand, in recent years, especially in the Covid-19 Pandemic period, it has been recognized that ageism discourses have increased and age discrimination against elderly individuals has come to the fore both in society and in social networking sites. The other aim of the research is; to have an idea about the reflection of the concept of ageism and the perception of old age built in the society on the attitudes and behaviors of elderly individuals on social networking sites. In this context, in-depth interviews were completed with 25 young-old social network users within the scope of the research carried out with qualitative research methods and the findings obtained after the interviews with semi-structured questions were analyzed with descriptive analysis. The results of the research are that young-old individuals tend to present their honest selves in their social network performances, but they protect themselves by developing an `ideal self that is compatible with the society`, although they claim to show themselves `as they are`. Young-old individuals cannot go beyond social norms and expectations attributed to their age groups with codes of `shame`, `sin`, `inappropriateness` and `fear` and they feel under the influence of social pressure and almost inhibit their own selves in their sharing. The result of the study also shows that although they are not familiar with the concept of ageism, they apply ageism to young-old individuals and are exposed to ageist discourses by their relatives.