Örgüt kültürünün sıkılık-esneklik boyutu, finansal performans ve girişimcilik yönelimi ilişkisi: Borsa İstanbul şirketlerinde bir uygulama

Abstract

Bu tez çalışması kültürün bir boyutu olan sıkılık/esneklik boyutunun örgüt düzeyinde objektif finansal performans çıktıları ve girişimcilik yönelimi ile etkileşimini ortaya çıkarmak amacıyla yapılmıştır. Çalışma kapsamında örgütün sıkılık eğilimi ve girişimcilik yönelimi eğilimleri de incelenmiştir. Bu kapsamda oluşturulan modelde sıkılık eğilimi ve girişimcilik yönelimi eğilimlerinin Türkiye' deki örgütlerin kültürelperspektif temelindeki yapısına ve finansal performansı ile ilişkisinin her bir boyut düzeyinde araştırılması gerçekleştirilmiştir. Araştırma Borsa İstanbul' da 2015-2019 yılları arasında işlem gören şirketler üzerinde yapılmıştır. Araştırma kapsamında literatüre dayalı olarak elde edilen sıkılık/esneklik ve girişimcilik yönelimi ölçeklerinin geçerlilik analizi Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) doğrulayıcı faktör analizi uygulanarak yapılmış ve uyum iyiliği endeksleri sonuçlarının kabul edilebilir değerlerde olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada kullanılan tüm ölçekler ve alt boyutlarına ilişkin Cronbach Alpha katsayısı da hesaplanmış, ölçeklerin güvenirlik değerleri yeterli düzeyde bulunmuştur. Çalışma kapsamında literatür bilgileri de gözönünde bulundurularak ana hipotezler ve buna ilişkin alt boyutların da yer aldığı alt hipotezler de oluşturulmuştur. Bahse konu şirketlerin 2015-2019 yılları arası özkaynak karlılık oranı finansal performansın belirleyicisi olarak kullanılmıştır. Bu finansal veriler ve bireysel anketlerin ortalaması alınarak standardizasyon sürecine tabi tutulan toplam 1.111 bireysel ve 56 kurum düzeyinde veri elde edilmiştir. Standartlaştırılma işleminden sonra gözlenen değişkenler YEM' de yol analizine dönüştürülmüştür. Kurulan model doğrultusunda örgütün sıkılıközelliği ile özkaynak karlılığı arasındaki ilişkiler incelenmiş, ayrıca bu ilişkideki girişimcilik yöneliminin her bir boyutunun aracılık etkisine bakılmıştır. Organizasyonun sıkılık özelliği finansal performans üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olmamakla birlikte, girişimcilik yönelimi ile dolaylı bir etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir. Sıkılık özelliğinin girişimcilik yöneliminin her bir alt boyutuna da etkisinin olduğu tespitedilmiştir. Ayrıca, Türkiye ekonomisine önemli katkısı olan Borsa İstanbul şirketlerinin sıkı olmaya eğilimli oldukları görülmüştür.

The thesis study was carried out in order to reveal the interaction of tightness/looseness dimension, which is a dimension of culture, with objective financial performance outputs and entrepreneurial orientation at the organizational level. Within the scope of the study, the tightness tendency and entrepreneurship tendencies of the organization were also examined. In this model, the relationship between the tendency oftightness and entrepreneurship orientation with the structure of organizations in Turkey on the basis of cultural perspective and their financial performance has been investigated at each dimension level. The research was conducted on the companies traded on Borsa Istanbul between 2015 and 2019. Within the scope of the research, the validity analysis of the tightness/looseness and entrepreneurial orientation scales obtained based on the literature was made by applying the Structural Equation Model (SEM) confirmatoryfactor analysis and goodness of fit indices results were determined to be at acceptabl evalues. The coefficient of Cronbach Alpha for all scales and sub-dimensions used in the study was also calculated, and the reliability values of the scales were found to be sufficient. Within the scope of the study, sub-hypotheses including the main hypotheses and related sub-dimensions were also created by taking into account the literature information. The return on equity ratio of these companies between 2015 and 2019 was used as the determinant of financial performance. Totally 1.111 individual and 56 organization level data which subjected to the standardization process were obtained by taking average of this financial data and individual surveys. The observed variables after the standardization process were transformed into the path analysis in SEM. In line with the established model; the relationship between the tightness feature of the organization and the return on equity was examined, also the mediating effect of all dimensions of entrepreneurship orientation in this relationship was examined. As a result, although the tightness feature of the organization does not have a direct effect on financial performance, it has been observed that it has an indirect effect through the entrepreneurial orientation. It has been also determined that the tightness feature has an effect on each sub-dimension of the entrepreneurial orientation. Additionally, it has been observed that Borsa İstanbul's companies that contribute significantly to the Turkish economy tend tobe tightness.