Gümüşhane ilinde üretilen inek sütlerinde bazı toksik madde düzeylerinin belirlenmesi

Abstract

Bu tez çalışmasında, Gümüşhane ilinde faaliyet gösteren maden işletmelerinin, ilde üretilen inek sütlerinin besin ve mineral madde içeriği ile ağır metal düzeylerine etkisi araştırılmıştır. Süt örnekleri, 2021 yılı haziran ayında ikişer kez ilde faaliyet gösteren maden işletmelerine en yakın süt sığırı işletmelerinden ve maden işletmesi bulunmayan Köse, Kelkit ve Şiran ilçelerindeki sığırcılık işletmelerinden alınmıştır. Alınan örneklerin besin madde içerikleri Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Süt Analiz Laboratuvarında Laktoscan süt analiz cihazı ile mineral ve ağır metal düzeyleri ise, Gümüşhane Üniversitesi Merkezi Araştırma ve Uygulama Laboratuvarında bulunan ICP-MS cihazı ile belirlenmiştir.Kuru madde, yağsız kuru madde, yağ, protein ve laktoz içerikleri Gümüşhane merkezden alınan süt örneklerinde sırasıyla; %12.83, %9.28, %3.59, %3.12 ve %4.43 olarak belirlenmiştir. Aynı değerlerin ilçelerden alınan örneklerde sırasıyla; %12.81, %9.38, %3.43, %3.6 ve % 4.49 tespit edilmiştir. Ayrıca Gümüşhane il merkezinde alınan süt örneklerinde Na, Mg, K, Ca ve Fe seviyeleri sırasıyla; 370.9 mg/L, 107.6 mg/L, 1552.0 mg/L, 321.0 mg/L ve 1806.0 µg/L olduğu, aynı parametrelerin ilçelerden alınan örneklerde sırasıyla; 411.6 mg/L, 106.2 mg/L, 1555.5 mg/L, 323.4 mg/L ve 1006.6 µg/L olduğu tespit edilmiştir.Elde edilen sonuçlarda, maden işletmelerinin ilde üretilen sütlerin besin madde içeriğine etkisinin olmadığı sonucuna varılmıştır. Şehir merkezinden alınan süt örneklerinde, Na ve K seviyelerinin ilçelerden alınan örneklere göre daha düşük, Fe seviyesi ise daha yüksek belirlenmiştir. Gümüşhane ilinde üretilen sütlerin besin madde içerikleri, mineral ve ağır metal düzeylerine etkileri ile ilgili kesin bir sonuca ulaşmak için süt örneklerinin yıl boyunca aylık olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca bölgenin toprak ve bitki örtüsünün mineral ve ağır metal içerikleri düzenli aralıklarla değerlendirilmelidir.

In this thesis, the effects of mining enterprises operating in Gümüşhane on the nutrient and mineral content as well as heavy metal levels of the cow milk produced in the province were investigated.Milk samples were taken twice in June 2021 from dairy cattle farms located in the closest distance to the mining enterprises operating in the city center and from dairy cattle enterprises located in Köse, Kelkit, and Şiran counties, which do not have a mining enterprise. Nutrient contents of the milk samples were determined in Atatürk University Faculty of Agriculture Milk Analysis laboratory by Lactoscan milk analyzer, mineral and heavy metal levels of the samples were determined by ICP-MS device in Gümüşhane University Central Research and Application Laboratory. Dry matter, non-fat dry matter, fat, protein, and lactose contents of the samples taken from Gümüşhane city center were determined as 12.83%, 9.28%, 3.59%, 3.12%, and 4.43% respectively. In addition, the same values were 12.81%, 9.38%, 3.43%, 3.6%, and 4.49% for the samples taken from the counties, respectively. Furthermore, Na, Mg, K, Ca, and Fe concentrations of milk samples from the Gümüşhane city center were 370.9 mg/L, 107.6 mg/L, 1552.0 mg/L, 321.0 mg/L, and 1806.0 µg/L, respectively. The same parameters obtained from the milk samples of the counties were 411.6 mg/L, 106.2 mg/L, 1555.5 mg/L, 323.4 mg/L and 1006.6 µg/L, respectively.From the results obtained, it was concluded that mining enterprises had no effect on nutrient content of milk produced in the province. While the Na and K levels of the cow milk taken from the city center were lower than the milk from the counties, the Fe content was higher. In order to reach a definite conclusion about the effects of mining enterprises on the nutrient content and heavy metal levels of the milk produced in Gümüşhane province, milk samples should be examined monthly, throughout the year. Also, mineral and heavy metal levels of the region's soil and plant cover shoud be examined regularly.