Madde bağımlısı bireylerin sosyal dışlanma algıları: Ankara AMATEM örneği

Abstract

ÖZETMadde Bağımlısı Bireylerin Sosyal Dışlanma Algıları: Ankara Amatem ÖrneğiMadde bağımlılığı sadece bireysel bir hastalık değil, aynı zamanda, bağımlının ailesini, yakın çevresini ve toplumu olumsuz etkileyen çok boyutlu bir sosyal sorundur.Bağımlı kişilerde oluşan olumsuz tutumve davranış çoğu zaman toplumsal yaşam içerisinde olumlu karşılanmayan, hoşgörü gösterilmeyen ve kabul edilmeyen tutum ve davranışlar olarak değerlendirilebilmektedir. Saldırganlık, suça yönelme, hırsızlık, yalancılık gibi bu olumsuz davranışlar sergileyen madde bağımlısı bireyler toplum tarafından dışlanabilmektedir. Sosyal olarak dışlanan madde bağımlıları, bu dışlanma karşısında daha güçsüz bir duruma gelerek, kendilerini toplumsal yaşamdan çekmekte ve maddeye daha çok sarılmaktadırlar. Böylelikle sosyal dışlamaya maruz kalan madde bağımlısı bireyler kısır bir döngü içine girmektedirler. Bu çalışmada madde bağımlısı bireylerin sosyal dışlanma algıları araştırılmıştır. AraştırmaAnkara AMATEM'de madde bağımlılığı tedavisi gören 110 kişi ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara araştırmacı tarafından geliştirilen soru formu ile Jehoel-Gijsberg ve Vrooman (2007) tarafından geliştirilen, Bayram ve arkadaşları(2011)tarafından Türkçeye uyarlanan sosyal dışlanma ölçeği uygulanmıştır. Değişkenler arasında ilişki ve anlamlı bir farklılık olup olmadığının belirlenmesi amacı ile Shaphiro Wilk testi, t testi, ANOVA ve LSD çoklu karşılaştırma testi, Kruskal Wallis testi, Mann Whitney U Testi, doğrulayıcı faktör analizi ve cronbach alfa istatistiksel analizlerikullanılmıştır.Araştırma sonucunda tedavi gören madde bağımlısı bireylerin yüksek oranda (% 77,3) sosyal dışlanma algıladıkları, bağımlıların en çok akrabaları ve arkadaşları tarafından dışlandıklarını düşündükleri sonucuna ulaşılmıştır.Yapılan araştırmayla, medeni durum,oturulan konut tipi, gelir elde etme biçimleri, sosyal güvence, maddeye psikolojik bir hastalık ve/veya ailevi sorunlar nedeniyle başlama, daha önce madde bağımlılığı tedavisi görmüş olma, madde kullanımı nedeniyle iş bulamama, ailede madde kullanan başka kişilerin olması, madde kullanımının aile içinde sorun oluşturması,toplumsal dışlanma, mahkeme ve yasal zorunluluk nedenleriyle tedavi olmaya karar verme durumları, aile ve komşular tarafından dışlandığını algılama durumları ile sosyal dışlanma algısı arasında anlamlı ilişki bulunmuştur.Bunlarla birlikte, çalışmada, cinsiyet, yaş, eğitim durumu, aile bütünlüğü, aile özellikleri, yaşanılan sosyal çevre özellikleri, kullanılan maddenin türü, maddeye başlama yaşları, kronik ve psikiyatrik rahatsızlığa sahip olma, ceza infaz kurumu deneyimi olması ile sosyal dışlanma algısı arasında bir ilişki bulunmamıştır.Madde bağımlılığı ve sosyal dışlanma sorunu ile mücadelede etkili, sosyal bütünleştirici, yeterli sosyal hizmetler planlanmalı ve hizmet sunulmalıdır. Anahtar Sözcükler:Madde Bağımlılığı, Sosyal Dışlanma, Sosyal Hizmet.

SUMMARYSocıal Exclusıon Perceptıons of Drug Addicted Individuals: Ankara Alcohol and Substance Abuse Treatment and Training Center Pattern Drug addiction is not only a personal disease but also a multidimensional social problem that affects family of addicted individuals, their immediate environment and once for all, social structure negatively. Negative attitudes, behaviors and approaches occurred in addicted individuals often may be considered as not tolerable and acceptable behaviors and attitudes in social life. Drug addicted individuals exhibiting negative behaviors such as lying, aggression or crime can be excluded by society. Socially excluded drug addicted individuals are become weaker due to exclusion, they isolate themselves from society and use more drug. Thus, socially excluded drug addicted individuals enter into a vicious circle.In this study, social exclusıon perceptıons of the drug addıcted indıvıduals were analyzed. The sample of the study constituted 110 drug addicts who received substance abuse treatment in Ankara Alcohol and Substance Abuse Treatment and Training Center.The Social Exclusion Scale that was developed by Jehoel-Gijsberg and Vrooman (2007) and adapted to Turkish by Bayram et al. (2011) and questionary form created by researcher were applied to participants. Shaphiro wilk test, Student t test, ANOVA and LSD multiple comparison test, Kruskal Wallis test, Mann Whitney U test, confirmatory factor analysis and cronbach alpha statistical analysis were used to determine relationship between the variables and whether there is a meaningful difference. As a result of the research, it was found that drug-addicted individuals treated had a high perception that they were socially excluded (77.3%) and drug addicts were mostly excluded by relatives and friends.With the research, it was found that there was a significant relationship between marital status, residential type, types of work, social security,inability to find a job due to substance use,presence of other people using the substance in the family, presence of problems related to substance use in the family, deciding to treatment because of drug-related family problems and social exclusion and legal obligations and social exclusionperception.In addition, there was no relationship between gender, age, educational status, family characteristics, social environment characteristics, family integrity, social environment characteristics, type of substance used, the age of onset of substance, having chronic and psychiatric disease, experience of penitentiary institution and social exclusionperception.Effective, social integrative, adequate social services should be planned and served in the fight against substance abuse and social exclusion.Key Words:Drug addiction, Social Exclusion, Social Work.