Psikiyatrik hastalık tanılı bireylerde duyusal duyarlılık ölçeği'nin Türkçe uyarlama geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

Bu araştırma, yetişkin bireylerde duyusal modülasyon bozukluğunu klinik olarak tespit etmek amacıyla geliştirilen Duyusal Duyarlılık Ölçeği'nin (DDÖ) Türkçe'ye uyarlanması, sağlıklı ve psikiyatrik hastalık tanılı bireylerde geçerlilik ve güvenirliğini değerlendirmek amacıyla planlanmıştır. Araştırmaya; 384 sağlıklı, 149 şizofreni, 225 depresyon ve 155 bipolar bozukluk tanılı birey olmak üzere toplam 913 birey dâhil edilmiştir. Uyarlama çalışması sürecinde Beaton'ın tanımladığı çeviri prosedürü uygulanmıştır. Kapsam geçerlilik indeksi, 15 uzmanın 58 soruyu üçlü derecelendirme sistemine göre değerlendirmesi ile (KGİ)=0,818 olarak hesaplanmış ve ölçek istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (KGİ=0,818>0,67). Referansa Göre Uyum Geçerliği, Adölesan Yetişkin Duyu Profili ile değerlendirmiş (Spearman korelasyon katsayı değeri: 0,400) ve ölçek toplam puanı için uyum geçerliği düşük olarak nitelendirilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliği, doğrulayıcı faktör analizi yöntemi ile incelenmiş ve iki faktörlü yapısı doğrulanmıştır. Cronbach's Alpha güvenilirlik katsayısı Arzulama alt ölçeği için alfa katsayısı 0,812, Kaçınma alt ölçeği için 0,815 ve toplam ölçek için ise 0,837 olarak bulunmuştur. Madde ayırt edicilik Gücü İndeksi (p<0,001) çok iyi bulunmuştur. Test-Tekrar Test Yöntemine göre toplam ölçek puanına ait Spearman korelasyon katsayısı 0,974 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlara göre ölçek alt boyutları ve toplam ölçek puanı için ölçeklerin36 madde ile geçerli ve güvenilir olduğu sonucuna varılmıştır. Ölçeğe ait tanımlayıcılar incelendiğinde genel toplam ölçek bakımından sağlıklı, şizofreni, depresyon ve bipolar bozukluk tanılı birey grupları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0,001). Genel ölçek puanının hasta gruplarında daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra alt ölçek puanlarının demografik değişkenlere göre farklılığı incelenmiştir. Buna göre Arzulama alt ölçeği bakımından cinsiyet, çalışma durumu ve medeni durum kategorileri arasında anlamlı farklılık gösterdiği tespit edilmiştir (sırasıyla p=0,015, p=0,001 ve p=0,008). Kaçınma alt ölçeği bakımından ise cinsiyet, eğitim düzeyi, çalışma durumu, aylık gelir ve medeni durum kategorileri arasında anlamlı farklılık tespit edilmiştir (sırasıyla p<0,001, p<0,001, p<0,001, p=0,017 ve p<0,001). Sonuç olarak DDÖ sağlıklı ve psikiyatrik hastalık tanılı yetişkin bireylerde klinik olarak duyusal modülasyon bozukluğunu tespit etmek için bazı maddeleri ile geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğu belirlenmiştir.

This study was planned to adapt the Sensory Responsiveness Questionnaire (SRQ) to Turkish, which was developed to clinically detect sensory processing disorders in adult individuals, and to evaluate the validity and reliability in healthy and psychiatric diagnosed individuals. A total of 913 individuals including 384 healthy individuals, 149 individuals with schizophrenia, 225 individuals with depression, and 155 bipolar patients were included in the study. During the adaptation process, the translation procedure defined by Beaton was applied. Content validity index was calculated as (CGI) = 0.818 as a result of 15 experts evaluating 58 questions according to the triple rating system and the scale was found to be statistically significant (CVI = 0.818> 0.67). The concurrent validity of the reference was evaluated by AASP. The Spearman correlation coefficient was found to be 0.400 and the concurrent validity for the scale total score was considered low. The construct validity of the scale was examined using the confirmatory factor analysis method, and its two-factor structure was confirmed. Cronbach's Alpha reliability coefficient was found to be 0.812 for the Hedonic subscale, 0.815 for the Avoidance subscale, and 0.837 for the total scale. Item Discrimination Strength Index was found very good (p<0.001). Spearman correlation coefficient of the total scale score according to the Test-Retest Method was found to be 0.974. According to these results, it was concluded that the scales for scale sub-dimensions and total scale score were reliable. When the descriptors of the scale were examined, a significant difference was found between healthy individuals and individuals with a diagnosis of schizophrenia, depression, and bipolar in terms of the overall scale (p <0.001). It is seen that the total scale score is higher in the patient groups. Besides, the difference of subscale scores according to demographic variables was examined. Accordingly, a significant difference was found between the gender, employment, and marital status categories in terms of the Hedonic subscale (p = 0.015, p = 0.001 and p = 0.008, respectively). In terms of avoidance subscale, a significant difference was found between gender, education level, employment status, monthly income and marital status (p <0.001, p <0.001, p <0.001, p = 0.017 and p <0.001, respectively). As a result, it was determined that SRQ is a valid and reliable scale for detecting clinical sensory processing disorders in healthy adults with a psychiatric diagnosis.