Annelerin sağlık okuryazarlığı ve erken ebeveynlik uygulamalarının erken çocukluk gelişimi ile ilişkisi

Abstract

Erken çocukluk gelişimi (EÇG), çocuk sağlığının kritik bir sürecidir ve annelerin gelişimin bu erken döneminde aktif bir rolü vardır. Çocuğun en yakın çevresi olan anneler, hem erken ebeveynlik uygulamaları hem de sağlık okuryazarlığı becerileri ile çocuğun gelişimini etkileyebilir. Bu çalışmanın amacı, EÇG ile annelerin sağlık okuryazarlığı ve erken ebeveynlik uygulamaları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Onbeş aile sağlığı merkezinde, 15.03.2020-20.08.2021 tarihleri arasında yürütülen bu kesitsel çalışma 36-59 aylık çocuğu olan anneler üzerinde yapıldı. Veriler sosyodemografik ve kişisel özellikler bilgi formu, Erken Çocukluk Gelişim İndeksi (EÇGİ) ve Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32) ile elde edildi. Sosyodemografik ve kişisel özellikler bilgi formu ile anne-çocuk çiftlerinin sosyodemografik özellikleri, annelerin genel okuma alışkanlıkları ve annelerin ebeveynlik uygulamaları sorgulandı. Çocukların normal gelişim gösterme durumu EÇGİ ile değerlendirildi. EÇGİ'nin dört alanından en az üçünü geçen çocukların normal olarak geliştiği kabul edildi ve 'EÇGİ-geçer' olarak nitelendirildi. Annelerin sağlık okuryazarlığı düzeyleri TSOY-32 ölçeği ile belirlendi ve anneler yetersiz, sorunlu-sınırlı, yeterli ve mükemmel sağlık okuryazarı olarak sınıflandırıldı. Çalışmaya 503 anne-çocuk çifti dahil edildi. Yeterli veya mükemmel sağlık okuryazarlığı düzeyine sahip annelerin çocuklarının EÇGİ-geçer olma olasılığı daha fazla bulundu [Düzeltilmiş Odds Oranı [DOO] [%95 Güven Aralığı (GA)]: 2.52 (1.53-4.15)]. EÇG ve annelerin ebeveynlik uygulamaları arasındaki ilişki incelendiğinde, 12 ay ve daha uzun süre anne sütü ile beslenen çocuklar ve 2 saat veya daha az ekran süresi olan çocukların EÇGİ-geçer olma olasılığının daha fazla olduğu gösterildi [Sırasıyla; DOO (%95 GA):2.28 (1.41-3.70), 2.04 (1.18-3.50)]. Bu çalışma ile annelerin sağlık okuryazarlığı ve erken ebeveynlik uygulamalarının EÇG ile ilişkili olduğu gösterildi. Erken çocukluk gelişimine yönelik anne merkezli müdahalelerin başarısı için annelerin sağlık okuryazarlığı becerilerinin ve erken ebeveynlik uygulamalarının geliştirilmesi gerekmektedir.

Early childhood development (ECD) is a critical process of child health and mothers have an active role in this early stage of development. Mothers, who are the child's closest environment, can affect the child's development with both early parenting practices and health literacy skills. The aim of this study is to examine the relationship between ECD and mothers' health literacy and early parenting practices. This cross-sectional study, conducted in 15 family health centers between 15.03.2020 and 20.08.2021, was carried out on mothers with 36-59 months old children. Data were obtained by sociodemographic and personal characteristics information form, Early Childhood Development Index (ECDI) and Turkish Health Literacy Scale-32 (THLS-32). Sociodemographic characteristics of mother-child couples, general reading habits of mothers and parenting practices of mothers were questioned with sociodemographic and personal characteristics information form. The normal developmental status of the children was evaluated with ECDI. Children who pass at least three of four domains of ECDI were considered to develope normally and referred as 'ECDI-on-track' The health literacy levels of the mothers were determined with the THLS-32 and the mothers were classified as insufficient, problematic-limited, sufficient and excellent health literate. 503 mother-child couples were included in the study. It was found that the children of mothers with sufficient or excellent health literacy levels were more likely to be ECDI-on-track [Adjusted Odds Ratio [AOR] [95% Confidence Interval (CI)]: 2.52 (1.53-4.15)]. When the relationship between ECD and mothers' parenting practices was examined, it was shown that children who were breastfed for 12 months or longer and children with screen time 2 hours or less were more likely to be ECDI-on-track (AOR (%95 CI):2.28 (1.41-3.70), 2.04 (1.18-3.50); respectively). This study showed that maternal health literacy and early parenting practices were associated with ECD. For the success of mother-centered interventions for early childhood development, mothers' health literacy skills and early parenting practices need to be developed.