Karaciğer transplantasyonu yapılan hastaların yaşadıkları biyopsikososyal sorunlar ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi

Abstract

karaciğer yetmezliği olan hastaların yaşama tutunmaları için altın standart tedaviyöntemleri arasında yer almaktadır. Karaciğer transplantasyonu hastaların yaşamsürelerini uzatmasına rağmen, hastaları birçok biyopsikososyal problemlerle (Başağrısı, böbrek fonksiyonlarında bozulma, safra kaçağı, stres, anksiyete, duygu durumbozukluğu, sosyal aktivitelere katılamama ve etkili baş etme yöntemlerinikullanamama) karşı karşıya bırakarak yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Buaraştırma karaciğer transplantasyonu olan hastaların yaşadıkları biyopsikososyalsorunların ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi amacıyla tanımlayıcı olarakyapılmıştır. Araştırma 01.03.2019-01.06.2020 tarihleri arasında Gazi ÜniversitesiHastanesi ve Hacettepe Üniversitesi Erişkin Hastanesi Organ Nakli birimlerindetakipli 40 hasta ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, hasta tanıtım formu ve hastalarınyaşam kalitelerini değerlendirmek amacıyla Nottingham Sağlık Profili Ölçeği (NSPÖ)kullanılmıştır. Araştırma verileri, araştırmaya katılan katılımcılarla, COVID-19önlemleri alınarak yüz yüze yapılan görüşmeler ile toplanmıştır. Hastaların NSPÖenerji düzeyi (33,3) ve fiziksel mobilite (25,0) alt boyutu puanlarının, sosyal izolasyon(0,0) alt boyutu puanlarına göre yüksek bulunması, karaciğer transplantasyonu sonrasıhastaların yaşam kalitelerini en çok etkileyen NSPÖ alt boyutlarının enerji düzeyi vefiziksel mobilite olduğunu göstermektedir. Çalışmada NSPÖ' nün alt boyutlarınailişkin Kuder-Richardson-21 iç tutarlılık katsayı değerleri 0,687-0,879 aralığındadeğişmektedir. Araştırmada, karaciğer transplantasyonu sonrası hastaların yaşadıklarıbiyopsikososyal problemlerin, katılımcıların yaşam kalitelerini NSPÖ' nün tüm altboyutlarında olumsuz etkilediği belirlenmiştir. Çalışma sonuçlarına göre; karaciğertransplantasyonu sonrası hastaların yaşadıkları biyopsikososyal problemlerinbilinmesi, buna yönelik hastaların düzenli olarak yaşam kalitelerinin değerlendirilmesioldukça önemlidir. Bu nedenle yaşam kalitesi olumsuz etkilenmiş hastalar için yaşamkalitesini yükseltecek ve destekleyecek düzenlemelerle, daha ileri araştırmalarınyapılması önerilmektedir.

transplantation is the gold standard treatment methods for the survival of patients withend-stage liver failure. Although liver transplantation prolongs the life expectancy ofpatients, it negatively affects the quality of life by causing many biopsychosocialproblems (Headache, impaired kidney function, bile leakage, stress, anxiety, mooddisorder, inability to participate in social activities and inability to use effective copingmethods). This study is a descriptive study to evaluate the biopsychosocial problemsand quality of life experienced by patients with liver transplantation. The research wascarried out with 40 patients followed up in Hacettepe University Adult Hospital andGazi University Hospital in Organ Transplantation units between the dates of 01 March2019-01 June 2020. In the study, `Nottingham Health Profile Scale (NHPS)` wereused to evaluate the quality of life of the patients and patient identification form. Thedata were collected through face-to-face interviews with the participants participatingin the research, taking Covid-19 precautions. The patients' NHPS energy level (33,3)and physical mobility (25,0) sub-dimension scores were higher than the social isolation(0,0) sub-dimension scores, NHPS sub-dimensions scores of the participants indicatedthat the NHPS sub-dimensions the most affect the quality of life of the patients afterliver transplantation were energy level and physical mobility. In the study, the internalconsistency coefficient values of Kuder-Richardson-21 regarding the sub-dimensionsof NSPÖ ranged from 0.687 to 0.879. It was determined that the biopsychosocialproblems experienced by liver transplant patients affect their quality of life in all areasof NSPÖ and their quality of life is negatively affected. According to the results of thestudy, it is very important to know the biopsychosocial problems experienced by thepatients after liver transplantation and to evaluate the quality of life of the patientsregularly. For this reason, it is recommended to carry out further research witharrangements that will increase and support the quality of life for patients whosequality of life is adversely affected.