Palyatif bakım alan hastalara uygulanan umut müdahalesinin anksiyete ve umut düzeyine etkisi

Abstract

Bu araştırma palyatif bakım alan hastalara uygulanan umut müdahalesinin, anksiyete ve umut düzeyine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada nicel ve nitel veri toplama yöntemleri ve veri analizinin bir arada olduğu iç içe karma yöntem kullanılmıştır. Araştırmanın nicel bölümü, palyatif bakım alan hastalara uygulanan umut müdahalesinin, anksiyete ve umut üzerine etkisini belirlemek amacıyla randomize kontrollü müdahale olarak, nitel bölümü ise palyatif bakım alan hastaların umut konusunda görüş, düşünce ve önerileri belirlemek için bireysel görüşmeler yapılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Uygulama ve Araştırma Hastanesi Palyatif bakım merkezinde 13.10.2020-18.01.2022 tarihleri arasında yatarak tedavi gören, müdahale grubunda 22, karşılaştırma grubunda 20 olmak üzere 42 hasta oluşturmuştur. Müdahale üç gün, üç oturum şeklinde yapılmıştır. Araştırmada nicel veriler Kişisel Bilgi Formu, Herth Umut İndeksi, Hastane Anksiyete Depresyon Ölçeği, Edmonton Semptom Tanılama Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Ölçüm araçları müdahale öncesi, müdahale sonrası 8.gün ve 15.gün olmak üzere üç kez uygulanmıştır. Nitel veriler müdahale sonrası müdahale grubunda yer alan 10 hastadan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak toplanmıştır. Nicel veriler SPSS 25.0 programında bağımsız örneklem t testi, tekrarlı ölçümlerde ANOVA, Bonferroni Post-Hoc testi, ki kare, Pearson korelasyon ve regresyon analizi kullanılarak analiz edilmiştir. p<0,05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Nitel verilerin tematik analiz yapılmasında MAXQDA Analytics Pro 2020 paket programı kullanılmıştır. Araştırmadaki hastaların %54,8'i erkek, ortalama yaşları 73,77(yıl), %40,5'i kanser tanılı olup ortalama hastalık süreleri 4,37 yıldır. Müdahale grubundaki hastaların Herth Umut İndeksi puanları birinci, ikinci ve üçüncü ölçümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu (p<0,05) ve umut düzeyinin karşılaştırma grubundaki hastalara göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Karşılaştırma grubundaki hastaların Herth Umut İndeksi puanlarının birinci, ikinci ve üçüncü ölçümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır (p>0,05). Müdahale grubundaki hastaların anksiyete puanları arasında birinci, ikinci ve üçüncü ölçümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu belirlenmiş (p<0,05), ancak müdahale ve karşılaştırma grubu anksiyete puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05). İlk ölçümde Herth umut indeksi ve anksiyete ölçek puanları arasında negatif yönlü istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p<0,05). Örneklemin tümünde yorgunluk ve ağrının en yaygın semptomlar olduğu belirlenmiştir. Bulantı, endişe, uykusuzluk ve nefes darlığı semptomları arasında müdahale ve karşılaştırma grubunda istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmaktadır (p<0,05). Nitel çalışma bulgularına göre umudun hastaların yaşamlarında değerli bir kaynak olduğu belirlenmiştir. Umudu sevilen kişilerle vakit geçirme artırırken hastalığın kötüye gitmesinin azalttığı ve umudun ruh sağlığı üzerinde olumlu etkilerinin olduğu saptanmıştır.Elde edilen sonuçlara göre; umut müdahalesi palyatif bakım alan hastaların umut durumlarını artırmakta, anksiyete düzeyini azaltmaktadır. Bu nedenle yaşam sonu bakım ortamlarında umudu destekleyen ve sürdürmeye katkı veren umut müdahale programlarının kullanılması önerilmektedir.

This study has been carried out to determine the effect of hope intervention on the anxiety and hope level of patients receiving palliative care. The study employed a embedded mixed methods approach which combines both qualitative and quantitative data collection methods and data analysis. The quantitative part of the study was carried out as a randomized intervention study aimed at determining the effects of the hope intervention applied on patients on their anxiety and hope levels, and the qualitative part was carried out through individual interviews with patients taking palliative care in order to determine their opinions, ideas and suggestions about hope. The sample of the study consisted of 42 patients, 22 in the intervention group and 20 in the control group, who received inpatient treatment in the Palliative Care Unit of Sivas Cumhuriyet University Health Services Application and Research Hospital between 13.10.2020-18.01.2022. The intervention was carried out in three days, in three sessions. In the study, quantitative data were collected by using Personal Information Form, Herth Hope Index, Hospital Anxiety Depression Scale and Edmonton Symptom Diagnosis Scale. The measurement tools were applied three times, on the 8th day and 15th day after the intervention. Qualitative data were collected from 10 patients in the post-intervention intervention group by using a semi-structured interview form. Quantitative data were analyzed with SPSS 25.0 program using independent sample t test, ANOVA for repeated measurements, Bonferroni Post-Hoc test, chi-square, Pearson correlation and regression analysis. The value of p<0.05 was considered statistically significant. MAXQDA Analytics Pro 2020 package program was used for thematic analysis of qualitative data.Out of the patients in the study, 54.8% were male, the mean age was 73.77 (years), 40.5% were diagnosed with cancer and the mean disease duration was 4.37 years. It was found for the patients in the intervention group that there was a statistically significant difference between the first, second and third measurements of the Herth Hope Index scores (p<0.05) and the level of hope was higher than the patients in the control group. It was found that there was no statistically significant difference between the first, second and third measurements of the Herth Hope Index scores of the patients in the control group (p>0.05). It was determined that there was a statistically significant difference between the first, second and third measurements of the Anxiety scores of the patients in the intervention group (p<0.05); however, there was no statistically significant difference in the comparison of the anxiety scores of the intervention and control group (p>0.05). In the first measurement, a negative correlation was found between Herth Hope Index and Anxiety scale scores (p<0.05). In the entire sample, fatigue and pain were found to be the most common symptoms. There was a statistically significant difference between nausea, anxiety, insomnia, and shortness of breath symptoms in the intervention and control groups (p<0.05). According to the findings of the qualitative study, it was determined that hope is a valuable resource in the lives of patients. It was determined that hope increased with spending time with loved ones, while it decreased with the deterioration of the disease and that hope has a positive effect on mental health. According to the data obtained; hope intervention increases and reduces anxiety level of the patients. For this reason, it is recommended to use intervention programs that support and contribute to hope in end-of-life care settings.