Fırat nehri üzerinde bulunan barajların meteorolojik değişkenler üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, Fırat nehri üzerinde bulunan barajların meteorolojik değişkenler üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.Yerel iklimin kasıtsız olarak değiştirilmesinde barajların fiziksel rolünü açıklamaya çalıştığımız bu çalışmada, su tutulan baraj göletlerinin çevre şehirlerin meteorolojik değişkenlerine etkileri araştırılmıştır.Fırat Nehri üzerinde bulunan Keban, Karakaya, Atatürk, Birecik ve Karkamış Barajlarının Elâzığ, Malatya, Tunceli, Adıyaman, Şanlıurfa ve Gaziantep şehirlerinin sıcaklık, su buharı basıncı, aktüel basınç, nem, rüzgâr hızı, toplam yağış miktarı değişkenlerini barajların yapım yılları dikkate alınarak öncesi ve sonrası (1940-2018) karşılaştırmalar yapılmış (Student t-testi ve Mann-Whitney U testi) istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar bulunmuştur (P=0,05). İstatistiksel sonuçlar puanlama yapılarak değişimlerin en fazla olduğu Karakaya Barajı, etkilenen Elâzığ ve Malatya şehirleri sıcaklık ve rüzgâr hızı açısından yıllık, aylık ve mevsimsel trend olup olmadığı, meteorolojik verilerin analizinde kullanılan parametrik olmayan Spearman Rho, Mann-Kendall ve Sen'in Eğimi testleri uygulanmıştır.Elâzığ ve Malatya şehirlerine sıcaklık ve rüzgâr hızı trend analizi yapılmıştır, trendin anlamlı ve pozitif yönlü olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

This research was carried out to evaluate the effects of dams on the meteorological variables on the Fırat River.In this study, in which we tried to explain the physical role of dams in the unintentional change of local climate, the effects of impounded reservoirs on meteorological variables of surrounding cities were investigated.Keban, Karakaya, Atatürk, Birecik and Karkamış dams which Located on the Fırat River Elazığ, Malatya and Tunceli, Adıyaman, Şanlıurfa and Gaziantep cities of temperature, water vapor pressure, actual pressure, humidity, wind speed, total precipitation variables considering the construction of dams in the years of pre-and post-(1940-2018) comparisons (student's t-test and Mann-Whitney U test) statistically significant differences were found (P= 0.95). In order to understand whether there is an annual, monthly and seasonal trends in terms of temperature and wind speed, by scoring the statistical results, non-parametric Spearman Rho, Mann-Kendall and Sen's Slope tests, the which are used in the analysis of meteorological data, are applied to Karakaya Dam, which is next to the most affected cities Elazig and Malatya.Temperature and wind speed trend analysis was conducted in the cities of Elazig and Malatya, it was concluded that the trend is significant and positive.